Μ.Ασία το ‘1920:Χωριανοί μας,στρατιώτες,από τους Αμπελόκηπους

Μ.Ασία το ‘1920:
Χωριανοί μας,στρατιώτες,
από τους Αμπελόκηπους Καστοριάς

Το Ιστορικό Πλαίσιο.

    Εχουν γραφεί τόσα πολλά για την Μικρασιατική Καταστροφή που σήμανε «χαμένες πατρίδες»,χαμένες ζωές και ταλαιπωρίες δεκαετιών, για ένα πολύ μεγάλο μέρος ακμάζοντος ελληνισμού της Μ.Ασίας, που ολοκληρώθηκε με τις φοβερές ανταλλαγές πληθυσμών ,μέχρι το 1924,που αντιμετώπισαν μετακινήσεις χιλιάδων ανθρώπων, σχεδόν  σαν ανταλλαγές ζώων.
    Θυμίζουμε ότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε καταφέρει με ειδική συνθήκη, ειδικό καθεστώς για τον Ελληνισμό της Μ Ασίας, που πρόβλεπε μεταβατικό στάδιο διοίκησης 7ετών, με την παρουσία ως εγγύηση ελληνικού στρατού και στην λήξη της δημοψήφισμα για αυτοδιάθεση ή ένωση με την Ελλάδα.
      Δυστυχώς όμως στην συνέχεια, αφού έχασε τις εκλογές ο Βενιζέλος ,επικράτησαν άφρονες επιλογές «μεγαλοϊδεατισμού», που εξώθησαν στην προώθηση του ελληνικού Στρατού σε εκστρατεία στα ενδότερα,να καταλάβουν την «κόκκινη Μηλιά»(Αγκυρα).Αυτό έδωσε αφορμή,φυσικά με την «συνέργεια» ποικιλώνυμων συμφερόντων των τότε μεγάλων δυνάμεων να αναδιοργανωθεί ο Κεμάλ και να αρχίσει η αντίστροφη πορεία για τον ελληνισμό της Μ.Ασίας,αφού ο ελληνικός Στρατός αναγκάστηκε να αποχωρήσει κακήν-κακώς, αφήνοντας στην τύχη τους, τους Ελληνες της περιοχής, που υπέστησαν όσα η Ιστορία έχει καταγράψει.
    Η άτακτη φυγή του ελληνικού στρατού,άφησε πίσω της και πολλούς στρατιώτες αιχμαλώτους στον εχθρό, που υπέστησαν τα πάνδεινα σε άθλιες συνθήκες.
     Κάποιοι από αυτούς κατάφεραν να δραπετεύσουν,κάποιοι σκοτώθηκαν στην πορεία προς την σωτηρία ,κάποιοι γλύτωσαν και γύρισαν με περιπέτειες στην Πατρίδα.

Χωριανοί μας που ήταν στην Μ Ασία το 1920

Από διηγήσεις ηλικιωμένων συγχωριανών μας,συγκεντρώσαμε κάποια στοιχεία:

        Στην Μ.Ασία πήγαν επιστρατευμένοι το 1917 αρκετοί συγχωριανοί μας.Κάποιοι από αυτούς έζησαν μια Οδύσσεια, μέχρι την επιστροφή τους στο χωριό:

1.Βάμβας Χρυσόστομος (ο παππούς Τσότσες)

2.Δημητρίου Κω/νος (ο παππούς Κωστάκης, του Τζακίρη)

3.Ζησιάδης Ανδρέας (ο παππούς Αντρίας,πατέρας των αφών Ζησιάδη Βασίλη-Κώτσιου-Βαγγέλη).

παππούς Λιούμανος(καθιστός
στρατιώτης Μ.Ασία'20

4.Ζησιάδης Κοσμάς (ο παππούς Λιούμανος).Είναι ο παππούς της Κούλας(Γκίτσου) του Μήτικα.Από το οικογενειακό της αρχείο βρήκαμε την φωτογραφία του παππού Κοσμά ως στρατιώτη στην Μ.Ασία(μέση καθιστός).Μάλλον  θα είναι από τις καλές μέρες του ελληνικού Στρατού,πριν ξεσπάσει η αντίστροφη οδός προς την καταστροφή,γιατί βλέπουμε χαμογελαστή πόζα.

παππούς Λιούμανος(Κοσμάς Ζησιάδης)
 με τον φίλο του Γιάμπανο(Θωμά Γιαμπανόπουλο)
-δεκαετία '60/1962

Παπατσάρας Γρηγόρης(άνω δεξιά)
με τη σύζυγο Ολγα
και 2 από τα παιδιά τους
(Θωμάς/αριστ-Μήτσος/δεξ)

5.Παπατσάρας Γρηγόρης (πατέρας Ηλία Παπαδόπουλου)

    Σύμφωνα με διήγηση Ηλία Παπαδόπουλου (από την μάνα του Ολγα Παπατσάρα-Παπαδοπούλου):

       Ο πατέρας του Γρηγόρης,έμεινε 7 χρόνια ολόκληρα στην Μ. Ασία.Με  την υποχώρηση και άτακτη φυγή του Στρατού μας πιάστηκε  αιχμάλωτος,μαζί με άλλους  στρατιώτες.Εζησε για καιρό σε φυλακές,σε άθλιες συνθήκες βασανιστηρίων-καταναγκαστικών έργων (τους έβαζαν να μένουν μέσα σε ανοικτές μεγάλες δεξαμενές,μέσα στο νερό,όρθιοι).

     Οπως διηγήθηκε,κατά διαστήματα τους έλεγαν «Ποιοι θέλουν να φύγουν, θάρθει το τραίνο…» Οσοι έβγαιναν,τους πυροβολούσαν , είτε άμεσα, είτε τους άφηναν να φύγουν κολυμπώντας και μετά από λίγο τους πυροβολούσαν μέσα στη θάλασσα.

      Τους λυπήθηκε κάποιος Τούρκος αξιωματικός,λένε μάλλον είχε ελληνική καταγωγή και τους φυγάδευσε στην Τένεδο.Από κεί με χίλιες περιπέτειες και

ποτήρι "λάφυρο"  Γρ Παπατσάρα
από περιπέτεια Μ Ασίας

πεζοπορίες γύρισε στο Χωριό,ρακένδυτος, με ρούχα «τσουβάλια» που κάποιοι τούδωσαν στοδρόμο. Λάφυρο –ενθύμιο έφερε μαζί του ένα ποτήρι (βλ.φωτογραφία με τουρκικά γράμματα)

           
     Η όλη περιπέτεια του άφησε βαριά σημάδια στην υγεία του και πέθανε νέος,το καλοακαίρι του 1937, αφήνοντας χήρα με μικρά παιδιά.

        Δεν έχουμε στοιχεία για άλλους συγχωριανούς μας,όποιος γνωρίζει κάτι σχετικά,θα θέλαμε να μας  ενημερώσει ,να συμπληρώσουμε την Ιστορική καταγραφή.

===============================================================
***Δείτε ένα συνοπτικό Φωτογραφικό Χρονικό με Ντοκυμαντέρ Εποχής
      με θέμα "ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ"
==========================================================
Πηγές:Διηγήσεις '2013:
             - Ηλίας Παπαδόπουλος (παλιό όνομα Παπατσάρας/από μητέρα του Ολγα
             -Ελευθερία Νικοπούλου