Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2009

Εφημερίδα ΠΕΛΣΑ Αμπελόκηποι Φύλλο Δεκεμβρίου 09

Εφημερίδα ΠΕΛΣΑ Αμπελόκηποι Φύλλο Δεκεμβρίου 09

Με τοπικά νέα και ευχές για ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ κυκλοφόρησε και διανεμήθηκε το Φύλλο Δεκεμβρίου 2009, της Εφημερίδας "ΠΕΛΣΑ Αμπελόκηποι ".Βλέπετε τις σελίδες μια-μία με ΚΛΙΚ και μεγέθυνση.

Σελ.-1                                                                                                             Σελ.-2


Αριστερά Σελ.-3   κ    σελ -4 δεξιά  


Αριστερά Σελ.-5 κ σελ -6 δεξιά

Το Κάρο,παλιό μέσο μεταφοράς."Καρολογίας το ανάγνωσμα"

Κάρο:μεταφορικό μέσο,τροχοφόρο με ιστορία,γενικά αλλά και τοπικά στο Ν.Καστοριάς και στο χωριό Αμπελόκηποι


Ο δήμος ΙΩΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗ  Ν.Kαστοριάς, τοποθέτησε τελευταία στο παρκάκι της εισόδου του χωριού μας Αμπελόκηποι Καστοριάς ένα παλιό,"αναπαλαιωμένο"Κάρο,δωρεά συγχωριανής οικογένειας(Σουλτάνας Γεωργιάδη ήταν του πατέρα της Θωμά Γεωργιάδη).
Με αφορμή αυτό θεωρήσαμε σκόπιμο να κάνουμε μια ιστορική αναδρομή για τα τα ΚΑΡΑ γενικώτερα αλλά και τοπικά

 Δίπλα στο κάρο στο παρκάκι,υπάρχει σχετική επιγραφή με συνοπτική ιστορική αναφορά και για τη συμβολή των κάρων στις αγροτικές μεταφορές.

 Ιστορία Γενικά.

 Η λέξη Κάρο,ετυμολογία,σημασία λέξης σε άλλες γλώσσες
κάρο: εκ του αίρω= σηκώνω,αχραιοελ "άμαξα ή "αρμα"(πολεμική ορολογία)

Μπαμπινιώτης: κάρρο: από το λατινικό carrus= άμαξα.,Ιταλ. carro,(=κάρρο) Αγγλ.Cart=(κάρτ)=κάρο,χειράμαξα,μεταφέρω με κάρο,καροτσάκι- 
τέλος car¨=(κάρ)σήμερα το αμάξι,αυτοκίνητο,carry=μεταφέρω,΄βαστάζω

Το κάρο ξύλινο κατ'αρχήν με προσθήκη μεταλλικών συνδέσμων και εξαρτημάτων μετά,σέρνονταν από ζώα,είτε ζευγάρι βόδια,είτε ένα άλογο,είτε ζεύγος αλόγων είτε συστοιχία-ομάδα αλόγων σε ειδικές περιπτώσεις.
Λέγεται και άμαξα,βοϊδάμαξα(όταν την τραβούν βόδια),αραμπάς(Τούρκικη λέξη-αραμπατζής=αμαξάς,αμαξηλάτης,καραγωγεύς-κάνει αγώγι με κάρο).Συνήθως είχε 2 άξονες με 2 ζεύγη τροχών(4τροχο), είτε ένα άξονα με 2 τροχούς(Σούστα).


 Κάρο του  3500 πχ.Μεσοποταμία

Οπως είναι γνωστό ο Τροχός ανακαλύφθηκε από τον άνθρωπο γύρω στα 3000 π.Χ στην αρχαία Μεσοποταμία( περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Τίγρη κ Ευφράτη,Συρία-Ιράκ) από τους Σουμερίους.Μετά την φωτιά ήταν η μαγαλύτερη ανακάλυψη του ανθρώπου που έδωσε τεράστια ώθηση στις μετακινήσεις και τις μεταφορές.
Στην αρχή,  οι τροχοί ήταν από συμπαγές ξύλο με μορφή κυκλικού δίσκου.Αργότερα ανακλύφθηκαν οι ακτινωτοί τροχοί,προστέθηκαν μεταλλικά στεφάνια και λοιποί  ενισχυτικοί σύνδεσμοι.
Πέρα από τις μεταφορές χρησιμοποιήθηκε και στους πολέμους με ειδική μορφή "άρμα" ή και σε αγώνες ,στην Ρωμαϊκη περίοδο(αρματοδρομίες,ταινία ΜΠΕΝ ΧΟΥΡ).

Είναι γνωστά τα ειδικά "δρεπανοφόρα" άρματα του Δαρείου,βασιλιά των Περσών που αντιμετώπισε ο Μ.Αλέξανδρος(είχαν μεταλλικά δρέπανα σε προέκταση των αξόνων τους για να ¨Κόβουν" τις ακτίνες σε εμπλεκόμενα εχθρικά άρματα.).



Αλλοι τύποι κάρων,αμαξιών ανάλογα με τη χρήση έχουν αναπτυχθεί στην πάροδο των ετών σε διάφορες περιοχές.,μεστέγαστρα ή κλειστές άμαξες,με τζάμια κ πόρτες ή με πολυτελή κατασκευή και αμαξάδες επαγγελματίες(ταχυδρομικές άμαξες,επιβατικές κλπ) με πολλα ζεύγη αλόγων.
Ο οδηγός του κάρου(αμαξάς,αμαξηλάτης) κρατούσε τα χαλινά στα άλογα και τα "κουμάνταρε" για πιό γρήγορα με το "καμτσίκι"(μαστίγιο) ενώ στα βόδια είχε την"Αξάλη"(βουκέντρα)-μακριά βέργα με καρφί στην άκρη- που κάπου -κάπου τα τρυπούσε, για να φύγουν πιό γρήγορα.
Τα τελευταία υπάρχουν σε ορισμένες περιοχές για τουριστικούς σκοπούς μικρές άμαξες όπως τα παϊτόνια στη Θεσνίκη








Τα κάρα στον αγροτικό τομέα

Στον αγροτικό τομέα πολλαπλές οι χρήσεις του κάρου.Μεταφορές αγροτικών προϊόντων από χωράφι στην αποθήκη,στο αλώνι ή στο παζάρι Καστοριάς,Αργους και περιχώρων.Δίπλα δεμάτια σιταριού φορτώνονται σε μεγάλο ύψος ,χάρη στα διπλανά παραπέτα-"κλημιά" για να πάνε στο αλώνι ή στην αλωνιστική μηχανή "Πατόζα"

Το Τραγούδι "ΑΡΑΜΠΑΣ ΠΕΡΝΑΕΙ,ΣΚΟΝΗ ΓΙΝΕΤΑΙ" της Μαρίζας Κώχ ακούτε  σε VIDEO με ΚΛΙΚ ΕΔΩ

Οι παλιοί αραμπάδες με τα βόδια έδωσαν τη θέση αργότερα  σε 2τροχα κάρα (βλ.φωτογραφία) "σούστες".Στο χωριό θυμούμαστε την χαρακτηριστική "σούστα" του Ντίντσιου με την οποία, με το άλογο πήγαινε στον μπαξέ,στα παζάρια ή και για ψάρεμα με τον"μπιζόβουλο" και τις μακριές λαστιχένιες μπότες.

Τοπική Ιστορία των Κάρων



Τα κάρα φτιάχνονταν από τους "καροποιούς",εμπειροτέχνες τεχνίτες ξυλουργούς με ειδικές γνώσεις και σιδηρουργικών εργασιών.
Στο χωριό μας "Καροποιός-Σιδηρουργός " υπήρξε ο αδελφός μου Γρηγόρης Νικόπουλος τη δεκαετία του '50 και στις αρχές του '60.

Το Καροποιείο του, ήταν εγκατεστημένο σε πλινθόκτιστο κτίσμα γύρω στα 50-60μ2 με λαμαρινοσκεπή, στη θέση όπου σήμερα το σπίτι της οικογένειάς του

Αριστ.από Αρχείο Οικογένειας:Γρηγόρης Νικόπουλος,στη Νεάπολη,όταν "σπούδαζε" καροποιός-σιδηρουργός" γύρω στο '55


.Το εργαστήρι ήταν και σιδηρουργείο σιδερένιων αγροτικών εργαλείων(αλέτρια,υνιά,κασμάδες,τσαπιά κλπ).Ο Γρηγόρης έδινε μορφή στα σίδερα με το "Φυσερό" και το "αμόνι".Πέρασαν από κεί σχεδόν όλοι οι χωριανοί, για επισκευές των παλιών τους κάρων αλλά και για κατασκευή καινούργιων που ο Γρηγόρης κατασκεύαζε με μεράκι και μαστοριά.
Σαν λιπαντικό χρησιμοποιούνταν(πρό του γράσσου)  μιά μαύρη πάστα-αλοιφή το "Κατράνι" ΄η "Κατράμι" που άλοιφαν τα τριβόμενα ξύλινα ή μεταλλικά μέρη του κάρου(άξονες/τροχοί/τιμόνι).Ενας πλανώδιος έρχονταν και πωλούσε"κατράνι" στο χωριό φωνάζοντας""Πάρτί κατράν,πάρτί κατράν!!",κι αναρωτιόμασταν μικροί, τι είναι αυτό το "πατρικατράν??".Εννοούσε ο άνθρωπος "πάρτε Κατράνι"

Αριστ.από Αρχείο Οικογ.Ν.Ρουσκόπουλου:Ν.Ρουσκόπουλος μετο κάρο ,πίσω ο Δάσκαλος Χάσιος,κάπου στη δεκαετία '60



 Ο Γρηγόρης,για να μάθει την τέχνη ,είχε πάει και δούλεψε μαθητευόμενος 2 χρόνια στη Νεάπολη και 2 χρόνια  στο Αργος γύρω στα 1954-57.Ελεγε καλαμπουρίζοντας "πηγαίνω να μάθω γιούφτος",επειδή πιό παλιοί σιδεράδες-χαλκιάδες είχαν τσιγγάνικη καταγωγή
Στο καροποιείο βοηθούσαμε όλη η οικογένεια και θυμάμαι και γώ που πήγαινα και τραβούσα το "Φυσερό" ή βίδωνα βίδες στους τροχούς με το στεφάνι.

Αριστ.από Αρχείο Οικογ.Ν.Ρουσκόπουλου:Ν.Ρουσκόπουλος κ Δεξιά ,όρθιος ο Γρηγ.Νικόπουλος(ήταν φίλοι κ κυνηγοί κοι δύο),σε κάποια γιορτή,πίνουν μπύρες


Αρχές δεκαετίας '60,η ζήτηση σε νέα κάρα μειώθηκε,ο Γρηγόρης τάφτιαχνε με μεγάλη αντοχή,αλλά ήδη είχαν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους και τα πρώτα τρακτέρ.Ο Γρηγόρης πήγε στη Γούνα και μετά στη Γερμανία.
Από το αρχείο ΠΕΛΣΑ βρήκαμε και μερικές φωτογραφίες συγχωριανών μας με τα κάρα τους

Αριστ.:Φωτο Αρχείο ΠΕΛΣΑ:Βαγγέλης Αναγνωστόπουλος("αρβανίτη")κάπου στο χωράφι του,κοντά στο σπίτι Χατζή.Πίσω το βουνό


Το κάρο ήταν μέρος της ζωής στην ύπαιθρο,τις καθημερινές αλλά και τις γιορτές και σε πολλές κοινωνικές εκδηλώσεις χρησιμοποιούνταν για μεταφορές και μετακινήσεις.Κάρα με παραπέτα-"κλημιά",στολισμένα χρησιμοποιούνταν για να μετακινηθούν και τα "συμπεθεριά" στους γάμους με κοκκινα "μπασλίκια" αλλά και να μεταφερθούν τα προικιά της νύφης.


Αριστ.:Φωτο Αρχείο ΠΕΛΣΑ:Χρήστος Ζησιάδης  και ο Βαγγέλης του Ντίνα (Σιώπη) σε κάποια γιορτή καλοντυμένοι πάνω στο κάρο,ποζάρουν στον φωτογράφο.


Οσοι έχουν ζήσει σε χωριό,αναπολούν συχνά με νοσταλγία τα παιδικά τους χρόνια  με τα Κάρα και συχνά και σήμερα συναντούμε στοιχεία-κομάτια από τα κάρα σαν στοιχείο διακόσμησης σε αυλές και αυλόγυρους.Είτε ολόκληρα κάρα συντηρημένα είτε τρχοί από κάρο διακοσμούν παλιές και νέες αυλές για να θυμίζουν την ιστορία της οικογένειας
Αριστ.:Φωτο Αρχείο Χρ.Νικόπ:σιδερένιος τροχός σε αυλόγυρο Ν.Πανταζόπουλου-Αμπελόκηποι

 Τα κάρα σε άλλα χωριά-Μεσοποταμία Καστοριάς



Τα κάρα χρησιμοποιήθηκαν γενικώτερα στο Νομό και Καροποιοί υπήρχαν και σε άλλα χωριά.Προ ημερών σε φιλική επίσκεψη σε σπίτι στην Πεντράβρυσο βρήκα τον κ.Κλαζίδη Χρήστο που έχει διαμορφώσει ένα ημιϋπόγειο στο σπίτι του, σαν μικρό ιδιωτικό Λαογραφικό Μουσείο με πολλές Συλλογές.Μεταξύ των άλλων είδα λοιπόν φωτογραφικό υλικό και για τα κάρα εποχής.Ο πατέρας του, Κλαζίδης Νικόλαος υπήρξε παλιός καροποιός.Αλλά είδα και μια ιστορική φωτογρφία του 1940, όπου για να περάσει ο Ελληνικός Στρατός το τοπικό ποτάμι πηγαίνοντας για το Μέτωπο,οι κάτοικοι έφτιαξαν γέφυρα δένοντας στη σειρά πολλά κάρα μεταξύ τους,όπως φαίνονται στην Φωτογραφία

Κάρα δεμένα στη σειρά το 1940
στο ποτάμι,στην Μεσοποταμία
Καστοριάς,γέφυρα να περάσει
Ο Ελληνικός Στρατός


Παραθέτουμε και σχετικό δημοσίευμα γι αυτό και την σχετική φωτογραφία από το Αρχείο Χρ.Κλαζίδη-Μεσοποταμία.

Ηταν μια ευκαιρία,το Κάρο του Δήμου, να θυμηθούμε λοιπόν τα κάρα και την συνοπτική τους ιστορία γενικά και τοπικά.



Τέλος να προσθέσουμε και ολίγη ακόμη ακόμη "καρολογία" αναφέροντας την έκφραση: ",,,άκουσε τα εξ αμάξης!"που σημαίνει άκουσε μεγάλη κριτική,γκρίνια και κατηγόριες  ή υβρεολόγια πάνω από το αμάξι.
Προέρχεται  κατά μία εκδοχή,από εποχές όπου στα αστικά παζάρια χρησιμοποιούνταν το κάρο, όπου κάποιες φορές έβρισκε ευκαιρία και ανέβαινε ο θερμόαιμος πολιτικός για να φαίνεται από το πλήθος και άρχιζε τον "εξάψαλμο"-λόγο με καταγγελίες εναντίον Δημάρχου ή άλλων.

Κατ'αλλη εκδοχή,πιό αυθεντική, είναι πολύ παλιότερη η έκφραση, από την αρχαιότητα και τα Ελευσίνια Μυστήρια

**********
Τα εξ αμάξης...



('Ακουσα / Του-Της είπα / Έσυρα...) τα εξ αμάξης
Τα εξ αμάξης (υβριστικά λόγια) είναι λόγια τα οποία απευθύνονται με έντονο επιτιμητικό τρόπο προς κάποιον. Του έψαλε (του έσυρε) τα εξ αμάξης: "τον περιέλουσε με βρισιές και αισχρολογίες".
Η φράση προήλθε από τα πειράγματα και τα φαιδρολογήματα, τα οποία εκστόμιζαν οι Αθηναίες από τις άμαξες που τις έφερναν από την Ελευσίνα στην Αθήνα, όταν τελείωναν τα Ελευσίνια Μυστήρια.


Οι φράσεις: "ώσπερ εξ αμάξης" του Δημοσθένη "Περί του Στεφάνου, 122" ή "τα εκ των αμαξών σκώμματα, επί των απαρακαλύπτως σκωπτόντων" από το λεξικό της Σούδας, ήταν παροιμιώδεις ήδη από την αρχαιότητα.******

Βέβαια εδώ δεν δίνουμε ιδέες σε όσους θέλουν να γκρινιάξουν με το Δήμαρχο να χρησιμοποιήσουν το τοποθετημένο κάρο του Δήμου,αυτή άλλωστε ήταν μια από τις καλές πρωτοβουλίες του Δήμου μας και έτσι αυτή τη φορά τα ..."εξ αμάξης" που ακούει ο Δήμαρχος είναι με την καλή έννοια.


Αλλωστε ήδη αρκετοί από τους επισκέπτες στις ταβέρνες του χωριού, βγαίνουν φωτογραφίες με τα παιδιά τους στο Κάρο που συμπλήρωσε το καλαίσθητο παρκάκι στο Γήπεδο.

Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2009

Εκδήλωση Τιμής ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ 13-12-2009 Αμπελόκηποι Καστοριάς


Βραδυά ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ  από τον Πολιτιστ.Σύλλογο ΠΕΛΣΑ Αμπελόκηποι Καστοριάς
Κυριακή 13-12-2009 στο Πολιτιστικό Κέντρο Αμπελοκήπων

Στα πλαίσια του "Ετους ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ 2009" για τα 100 χρόνια από τη Γέννησή του,γίνονται εκδηλώσεις προς τιμήν του ποιητή σε όλη τη χώρα.
       Ο Σύλλογος του χωριού λοιπόν, διοργάνωσε μια πολύ όμορφη βραδυά, με παρουσίαση του ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ (Ζωή-Βιογραφικό- Το έργο του ,από τον Δρα Φιλόλογο  καθηγητή κ.Παπαγεωργίου),απαγγελίες ποιημάτων (από ομάδα του Συλλόγου Καστοριάς "Μύησις") και μουσικό πρόγραμμα με μελοποιημένα ποιήματα ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ με Μουσική ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ από το αργείτικο συγκρότημα "Μακεδονική Φάλαγγα".

Η Εκδήλωση έγινε με την υποστήριξη της ΝΑ Καστοριάς και του Δήμου Ιωνος Δραγούμη,παρευρέθησαν δε εκ μέρους του Νομάρχη κ.Λιάντση, ο Πρόεδρος Νομ.Συμβουλίου,Βογατσιώτης Γιατρός κ.Οικονόμου Ανδρέας,και εκ μέρους του Δημάρχου κ.Τσιόγκα,ο Πρόεδρος Δημ.Συμβουλίου  κ.Αντωνόπουλος  Κώστας

Ο Πρόεδρος ΠΕΛΣΑ Τάσος Ντίνας





από αριστερά:Κ.Αντωνόπουλος,Ανδρ.Οικονόμου,Μίμης Δημητριάδης

ο κ.Παπαγεωργίου,μιλά για τον Γιάννηη Ρίτσο


Η Ομάδα "Μύησις"


Μια εικόνα από το μουσικό κομμάτι του προγράμματος μπορείτε να δείτε σε:
 ένα μικρό VIDEO,με ΚΛΙΚ ΕΔΩ



Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2009

Εφημερίδα ΠΕΛΣΑ Αμπελόκηποι Φύλλο Οκτωβρίου 09

Εφημερίδα ΠΕΛΣΑ Αμπελόκηποι Φύλλο Οκτωβρίου 09

Κυκλοφόρησε και διανεμήθηκε η Εφημερίδα"Εφημερίδα ΠΕΛΣΑ Αμπελόκηποι " του Πολιτιστικού Συλλόγου Αμπελοκήπων του Οκτωβρίου.Σημειώνεται  ότι η εφημερίδα κάθε μηνός κυκλοφορεί μέσα στον επόμενο μήνα και εμείς ανάλογα με την τρέχουσα θεματολογία και τον ελευθερο χρόνο μας την ανεβάζουμε στο Ιστολόγιό μας για ενημέρωση όσων φίλων είναι μακριά και δεν είναι ακόμη συνδρομητές.Σε λίγες μέρες βέβαια θα κυκλοφορήσει και το φύλλο Νοεμβρίου.

Συνοπτικά τα θέματα του Φύλλου Οκτωβρίου:


1-Εορτασμός 28ης Οκτωβρίου
2-Χρέος στην Πατρίδα
3-Περιποίηση κήπου
4-Γρίφοι
4-Κοινωνικά
5-Μαγειρική
6-Η Κουτσομπόλα
7-Χορτοδετικές Αγροτοχειροτεχνίες
8-Ανέκδοτο
9-Εκλογές 2009


Μπορείτε να διαβάσετε την Εφημερίδα παρακάτω:

Σελ-1

    Σελ-2



Σελ-3



 
Σελ-4
Σελ-5                                                                                                Σελ-6