Μεταφέρουμε εδώ με πιστή αντιγραφή (τονίζουμε μόνο ειδικά σημεία με χρώμα) ιστορικές καταγραφές που αφορούν το χωριό μας Σδράλτση παλιά και Αμπελόκηποι στη συνέχεια από 1886 μέχρι 1947 με κάθε επιφύλαξη, για μελλοντικό σχολιασμό.
Οι καταγραφές προέρχονται από Ιστοσελίδα του γνωστού ερευνητή Δημ.Λιθοξόου(βλ.βιογραφικό του) και η επιφύλαξη προέρχεται από το γεγονός κατ'αρχήν ότι ο ίδιος είναι μέλος του Κεντρικού Συμβουλίου ΟΥΡΑΝΙΟΥ Τόξου των αυτοαποκαλούμενων "Μακεδόνων της Ελλάδας"(-σημ."Σλαβομακεδόνων" για να συννενοούμαστε καλύτερα,διότι αλλοιώς οι Ελληνες κάτοικοι της Μακεδονίας τι είναι?)
Παρά τις επιφυλάξεις όμως, οι ιστορικές καταγραφές έχουν την σημασία τους, γιατί συμπληρώνουν το "πάζλ¨με κενά ενημέρωσης της Ιστορίας του χωριού σε μιά ταραγμένη περίοδο,ειδικά του Μακεδονικού Αγώνα, όπου μαίνονταν ο Αγώνας του Βουλγάρικου Κομιτάτου από τη μιά και του Μακεδονικού Κομιτάτου (Ελληνικού) από την άλλη, με πολλές "αγριότητες" και φρικτά εγκλήματα ,δυστυχώς από πολλές πλευρές.
Αρκετά από αυτά τα εγκλήματα έμεναν ανεξιχνίαστα.Από κάποιες πλευρές εμφανίζονται ως "μέγα εθνικό έργο" και μάλιστα με τις ευλογές της Εκκλησίας.Μέσα σε τέτοιες καταστάσεις έβρισκαν εύκολα έδαφος και προσωπικές επιδιώξεις και ενέργειες υποκινούμενες από ιδιοτελή προσωπικά μικροσυμφέροντα."Ο λύκος στην Αντάρα χαίρεται"
Δεν είναι του παρόντος να κάνουμε ιστορική ανάλυση της περιόδου, όμως δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το έγκλημα με το διπλό φονικό που έγινε το 1905 στο χωριό μας Σδράλτση, με τη δολοφονία του "Κοσμά και του πεθερού του"(σημ.πρόκειται για τον προπαππού μου Κοσμά και τον πεθερό του Νίκο!) που εξετέλεσε ο "Μακεδονομάχος Οπλαρχηγός Λάκης Νταηλάκης μέσα στο Μεσοχώρι!!.
Ξεκίνησα πρόσφατα αυτό το BLOG-Ιστολόγιο Αναζητώντας στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ ότι έχει γραφεί για Σδράλτση και ανάφερα αυτό το διπλό φονικό του 1903(??) ελπίζοντας να βρώ την εξήγηση.
Λίγες μέρες μετά, έμεινα άναυδος όταν είδα αυτές τις ιστορικές μαρτυρίες,που γράφονται παρακάτω, που "δένουν" και με ότι προφορικά λειψά μεταδόθηκε "πάππου προς πάππου" στην οικογένειά μας.
Ενιωσα να καταρρέει όλο το " λαμπρό ιστορικό εποικοδόμημα περί Μακεδονομάχων".Αυτή λοιπόν ήταν η "Λαμπρή Εθνική Προσφορά των Μακεδονομάχων"?
Απ΄τα Σχολεία ξέραμε ότι οι Μακεδονομάχοι είχαν αποστολή να :"προστατεύουν τον τοπικό πληθυσμό στη Μακεδονία από τις αγριότητες και τα εγκλήματα των Βουλγάρων Κομιτατζήδων οι οποίοι με φόνους προεστών (Προέδρων,Παπάδων,Δασκάλων κλπ) αποσκοπούσαν στο να υποχρεώσουν τα χωριά να προσχωρήσουν εκκλησιαστικά στην Βουλγάρικη Σχισματική Εξαρχία΄και στη συνέχεια στην προσάρτηση στη Βουλγαρία......."
Σημειώνεται ότι ο προπαππούς Κοσμάς ήταν τότε Πρόεδρος(Μουχτάρ) του χωριού!!
Ο "εκτελεστής" λοιπόν βρέθηκε.Δεν υπάρχει όμως η "αιτία",δεν βγαίνει ποιός "ωφελούνταν", δεν "δένει" ιστορικά ένας τέτοιος φόνος με την αποστολή ενός Μακεδονομάχου,όπως τουλάχιστον την ξέραμε από την Ιστορία!Υπήρχαν μήπως "προσωπικοί" λόγοι?Θα δούμε.
Ηδη έχω βρεί άλλα 2 Βιβλία. το Ημερολόγιο του "ΛΑΚΗ ΝΤΑΗΛΑΚΗ" (Επιμέλεια του γιού του Ευστρ.Νταηλάκη-Αντιστρατήγου ε.α.-ήδη έχει πεθάνει προ 2ετίας) αλλά και ένα ακόμη Βιβλίο(Επιμέλεια των Φίλων Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα Καστοριάς) με εκτεταμένες αναφορές στην ίδια περίοδο και πολλές λεπτομέρειες για το φονικό.
Θα επανέλθω σύντομα λοιπόν με όλο το παρασκήνιο.
=============================================================
Ιστοσελίδα http://www.freewebs.com/onoma/
του Δημήτρη Λιθοξόου
Βιογραφικό:
Ο Δημήτρης Λιθοξόου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954, από μητέρα Αρβανίτισα και πατέρα πρόσφυγα Ρωμιό από την Ανατολική Θράκη. Υπήρξε μέλος συντακτικής επιτροπής στις εφημερίδες ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΚΗ ΣΗΜΑΙΑ και ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (1980-1982) και στα περιοδικά ΤΕΤΡΑΔΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗΣ (1982-1989), ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ (1989-1990), ΛΕΒΙΑΘΑΝ (1989-1992) και ЗОРА (1994-1996). Υπήρξε μέλος της ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ (1991 –1992) και ιδρυτικό μέλος της πολιτικής οργάνωσης των Μακεδόνων της Ελλάδας ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ, στο κεντρικό συμβούλιο του οποίου μετέχει. Είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά. Τα τελευταία χρόνια ζει στην Πελοπόννησο.
==================================================================
Δημήτρης Λιθοξόου, Ιστοσελίδα;
http://www.freewebs.com/onoma/zdralci.htm
Η περιοχή Καστοριάς (Κόστουρ) / Kastoria (Kostur)
γεωγραφία της ιστορίας , περίοδος 1886-1947
Οικισμός Ζντράλτσι / Zdralci / Здралци (Αμπελόκηποι)
Ζντράλτσι / Zdralci / Здралци.
http://www.freewebs.com/onoma/zdralci.htm
Η περιοχή Καστοριάς (Κόστουρ) / Kastoria (Kostur)
γεωγραφία της ιστορίας , περίοδος 1886-1947
Οικισμός Ζντράλτσι / Zdralci / Здралци (Αμπελόκηποι)
Ζντράλτσι / Zdralci / Здралци.
Μετονομάστηκε το 1927 σε Αμπελόκηποι. Στην απογραφή του 2001 ήταν οικισμός του δήμου Ίωνος Δραγούμη, του νομού Καστορίας.
............................................................
Πρόκειται για ένα χριστιανικό "μακεδονόφωνο"(σημ.τα "..." δικά μας) χωριό, στα όρια της ελληνόφωνης ζώνης. Οι κάτοικοί του ήταν διαιρεμένοι σε εξαρχικούς και πατριαρχικούς. Το 1912 και το 1928 ζούσαν αντίστοιχα εδώ περίπου 300 και 350 άτομα. Η δημογραφική εξέλιξη του χωριού δεν επηρεάστηκε από τον εμφύλιο πόλεμο.
Πηγές
Σδράλτσι και Σλήμνιτσα Καστορίας: «Ταύτα έχουσι κατοίκους 800 χριστιανούς, εκκλησίαν, σχολείον αρρένων» [Σχινάς 1886].
Zdrelca [Αυστριακός Χάρτης].
Зрѣлца / Костурска каза, 270 χριστιανοί Βούλγαροι [Кънчов 1900].
Σδράλτσι, πατριαρχικό χωριό προ του οθωμανικού Συντάγματος του 1908 και πατριαρχικό μετά [Έγγραφο 4278].
Ζδράλτση: Σχισματικόν χωρίον κατά την έναρξη της ενόπλου δράσεως των ελληνικών σωμάτων. Ελληνικόν μετά την ανακήρυξην του Συντάγματος (1908). Ουδένα κίνδυνον διατρέχει. Υπάρχουν 58 ελληνικαί οικογένειαι (328 ψυχαί). Λειτουργία ενός ελληνικού αρρεναγωγείου με ένα διδάσκαλο και μία διδασκάλισσα [Αρχείο Βάρδα / Καστανοχώρια].
Zralchi, λειτουργία πατριαρχικού και εξαρχικού σχολείου [Χάρτης Κοντογιάννη].
Σδράλτσι Καστορίας: «250 ορθόδοξοι Έλληνες» [Χαλκιόπουλος 1910].
Σδράλτσι καζά Καστορίας, χριστιανικός οικισμός [Χάρτης Κοντογόνη].
Σδράρτση Καστορίας, 246 άτομα (162 άρρενες και 84 θήλεις) [Απαρίθμηση 1913].
Σδράλτση Καστορίας, αποτέλεσε ομώνυμη κοινότητα μαζί με τους οικισμούς Σλήμιστα και Δοκωνάκοι (Δουπιάκοι) [ΦΕΚ 259 / 21.12.1918].
Зрелци, 50 σπίτια χριστιανών Σλάβων [Милојевић 1920].
Σδράλτση Καστορίας, 311 άτομα (147 άρρενες και 164 θήλεις) - 57 οικογένειες [Απογραφή 1920].
«Η κοινότης Σδράλτσης, μετονομάζεται εις κοινότητα Αμπελοκήπων και ο ομώνυμος αυτή συνοικισμός Σδράλτση εις Αμπελόκηπους» [ΦΕΚ 206 / 28.9.1927].
Αμπελόκηποι (Σδράλτση) Καστορίας, 345 άτομα (170 άρρενες και 175 θήλεις). Δεν υπήρχε κανένας πρόσφυγας που να ήρθε μετά το 1922. Ομοδημότες ήταν 342 και ετεροδημότες 3 [Απογραφή 1928].
Αμπελόκηποι Καστορίας: Πραγματικός πληθυσμός 425 (219 άρρενες και 206 θήλεις). Νόμιμος πληθυσμός 432 [Απογραφή 1940].
Αριθμός οικοδομών το έτος 1940: 76 [Γρηγορίου].
Здралци: Οικισμός χριστιανών Μακεδόνων τόσο το 1912 όσο και το 1940 [Симовски].
Αμπελόκηποι, 444 κάτοικοι [Στατιστική 1945].
Зрелци: Μεταξύ Μαρτίου 1948 και Αυγούστου 1950, η ελληνική διοίκηση πήρε 25 παιδιά από το χωριό στο ίδρυμα της βασίλισσας Φρειδερίκης «Αγία Τριάδα» στη Θεσσαλονίκη [Мартинова, 50-52].
Αμπελόκηποι Καστορίας: 424 κάτοικοι [Απογραφή 1951].
Στις νεότερες απογραφές ο πραγματικός πληθυσμός του οικισμού ήταν --> 1961: 449, 1971: 448, 1981: 528, 1991: 610, 2001: 688.
Υψόμετρο 640 [Λεξικό ΕΣΥΕ].
1903-1908
Σύμφωνα με αναφορά του μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη, τσέτα από την Τσερέσνιτσα πήρε «παρά των χωρικών Στράλτσης περί τας 40 λίρας» [Προξενείο Μοναστηρίου, έγγραφο 579, 22.10.1903].
Σε άλλο έγγραφό του ωστόσο ο Καραβαγγέλης κατεβάζει το ποσό των 40 λιρών σε 25 [Καραβαγγέλης, 97].
Την 1η Απριλίου 1905 οκτώ νέοι από το χωριό εντάχθηκαν στην ελληνική οργάνωση και βρέθηκαν υπό την ηγεσία του Βάρδα. Πρόκειται για τους: Α. Γεωργίου, Βασ. Αγγελιαφόρο, Γεώργιο Θεοδόση, Βασ. Νικολάου, Γρηγ. Ζήση, Δημ. Κοσμά και Δημ. Ιωάννου [Βακαλόπουλος Β, 141].
Το καλοκαίρι του 1905 η ομάδα του Λάκης Νταηλάκη επιτέθηκε κατά του Μπαμπούλη, εξαρχικού δάσκαλου στο Ζντράλτσι, ο οποίος βρισκόταν με δύο «συνεργάτες του» και «πέτυχε να εξοντώσει τον έναν από τους δύο» [Βακαλόπουλος Α, 321 και Β, 139].
Ο Βάρδας σημειώνει σχετικά στο ημερολόγιό του στις 10 Αυγούστου 1905: «Ο Λάκης Νταϊλάκης (πρώην οπαδός Καρσάκωφ) γράφει ότι εφόνευσε τον εκ Σδράλτσης Κοσμάν και τον πενθερόν του εντός του χωρίου» [Βάρδας Α, 191].
Ο Μόδης δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για το γεγονός: «Επειθανάγκασε ο Νταϊλάκης τον αγγελιαφόρο Μπατσέλα να τους βάλη κρυφά τη νύχτα σ' ένα έρημο σπίτι μέσα στο χωριό, όπου μουχτάρης του βουλγαρικού μαχαλά ήταν ο Κοσμάς. Ο Σούλιος την άλλη μέρα με τη στολή και τον οπλισμό του οργάνου της τάξεως τον κάλεσε απ' το σπίτι του στο μεσοχώρι για υπηρεσία και εκεί μπροστά στα μάτια του κατάπληκτου κόσμου τον άπλωσε νεκρό» [Μόδης Α, 204].
Εκείνο το διάστημα ο Βάρδας, μέσω του Οικονόμου, στέλνει τρία όπλα σε μισθοφόρους της ελληνικής οργάνωσης στο Σδράλτσι (ο Ηλίας Κοσμάς και ο Βασίλης Μπατσέλας ή Πατσέλος ήταν δύο από αυτούς) [Βάρδας Α, 194 και Β, 43, 1024].
Το Νοέμβριο του 1905 το σώμα του Βάρδα βρήκε κατάλυμα για ένα βράδυ μέσα στο χωριό [Καραβαγγέλης, 42-43].
Ο Καραβαγγέλης κάνει λόγο για το Ζράλτσι, αναφερόμενος στον φόνο του Αργύρη (αντιπρόσωπος του χωριού και φιλικά προσκείμενος σε αυτόν), ο οποίος δολοφονήθηκε σύμφωνα με το δεσπότη από ανθρώπους του Αλβανού Σελήμ Μπέη [Καραβαγγέλης, 53-54].
Στις 21 Αυγούστου 1906 ο Βάρδας, σε επιστολή του προς το δεσπότη Καραβαγγέλη, χαρακτηρίζει το Σδράλτσι ως χωριό σχισματικό [Βάρδας Β, 145].
Τον Οκτώβριο του 1906 ο οθωμανικός στρατός σκότωσε στο Ζντράλτσι τον αρχηγό του εκτελεστικού της ελληνικής οργάνωσης Καστοριάς Γιάννη Νακίτσα, έναν Αρβανιτόβλαχο από τη Γκράμουστα [Βακαλόπουλος Β, 217 και ΔΙΣ, 377].
Την είδηση του θανάτου του Νακίτσα παρουσίασε το ΕΜΠΡΟΣ ως εξής: «Θεσσαλονίκη, 23 Οκτωβρίου. Τηλεγραφικώς ηγγέλθη ότι εις το ελληνόφωνον χωρίον Σδράλτσι της επαρχίας Καστορίας εφονεύθη υπό του στρατού ο Έλλην οπλαρχηγός Νακίτσας, εγχώριος. Ο καπετάν Νακίτσας κατήλθε μόνος του εκ του βουνού και μετέβη εις Σδράλτσι όπως επισκεφθή την σύζυγόν του. Ενώ δε ευρίσκετο εν τη οικία του ο στρατός ειδοποιηθείς έσπευσεν εκ Καστορίας και εισήλθεν εις το μίαν μόλις ώραν απέχον Σδράλτσι και έβαινε κατά της οικίας εν η ο καπετάν Νακίτσας ευρίσκετο. Ο Νακίτσας ιδών τον κίνδυνον προσπάθησε να σωθή φεύγων, αλλά προλαβούσαι αυτόν αι τουρκικαί σφαίραι τον άφησαν νεκρόν. Το σώμα του μετεφέρθη εις Καστορίαν ένθα και ετάφη» [ΕΜΠΡΟΣ, 27.10.1906, σ. 3].
Στις 3 Νοεμβρίου 1907 ο έλληνας αρχηγός αναφέρει την ύπαρξη αποθήκης όπλων και πυρομαχικών της ελληνικής οργάνωσης στο χωριό Σδράλτση [Βάρδας Β, 1022].
Υπόμνημα ΔΣΕ 1947
«Χωριό Αμπελόκηποι. Μπλοκαρίστηκε δυο φορές από χωροφύλακες και ενόπλους μοναρχοφασίστες και 5 φορές ερευνήθηκαν απ' τους ίδιους τα σπίτια των ελασιτών. Κακοποιήθηκαν οι: Γ. Μπομπότας, Κ. Χατζής, Α. Ζησιάδης, Α. Γεωργιάδης, Θ. Βάμβας, Ι. Δημητρίου, Σ. Κέντσιος, Σ. Δημητρίου, Ν. Κοβάτσης, Θ. Τριφόπουλος, Α. Ρουσόπουλος. Κ. Γεωργιάδης, Α. Κέντσιος, Θ. Τριφόπουλος, Σ. Νόλας, Λ. Θεοχάρου, Θ. Θεοχάρου και Ι. Γεωργιάδης. Φυλακίστηκαν ο Κ. Ζησιάδης. Κάηκε το σπίτι του Γ. Μπομπότα».
Σύγχρονα επώνυμα οικογενειών
Πηγές
Σδράλτσι και Σλήμνιτσα Καστορίας: «Ταύτα έχουσι κατοίκους 800 χριστιανούς, εκκλησίαν, σχολείον αρρένων» [Σχινάς 1886].
Zdrelca [Αυστριακός Χάρτης].
Зрѣлца / Костурска каза, 270 χριστιανοί Βούλγαροι [Кънчов 1900].
Σδράλτσι, πατριαρχικό χωριό προ του οθωμανικού Συντάγματος του 1908 και πατριαρχικό μετά [Έγγραφο 4278].
Ζδράλτση: Σχισματικόν χωρίον κατά την έναρξη της ενόπλου δράσεως των ελληνικών σωμάτων. Ελληνικόν μετά την ανακήρυξην του Συντάγματος (1908). Ουδένα κίνδυνον διατρέχει. Υπάρχουν 58 ελληνικαί οικογένειαι (328 ψυχαί). Λειτουργία ενός ελληνικού αρρεναγωγείου με ένα διδάσκαλο και μία διδασκάλισσα [Αρχείο Βάρδα / Καστανοχώρια].
Zralchi, λειτουργία πατριαρχικού και εξαρχικού σχολείου [Χάρτης Κοντογιάννη].
Σδράλτσι Καστορίας: «250 ορθόδοξοι Έλληνες» [Χαλκιόπουλος 1910].
Σδράλτσι καζά Καστορίας, χριστιανικός οικισμός [Χάρτης Κοντογόνη].
Σδράρτση Καστορίας, 246 άτομα (162 άρρενες και 84 θήλεις) [Απαρίθμηση 1913].
Σδράλτση Καστορίας, αποτέλεσε ομώνυμη κοινότητα μαζί με τους οικισμούς Σλήμιστα και Δοκωνάκοι (Δουπιάκοι) [ΦΕΚ 259 / 21.12.1918].
Зрелци, 50 σπίτια χριστιανών Σλάβων [Милојевић 1920].
Σδράλτση Καστορίας, 311 άτομα (147 άρρενες και 164 θήλεις) - 57 οικογένειες [Απογραφή 1920].
«Η κοινότης Σδράλτσης, μετονομάζεται εις κοινότητα Αμπελοκήπων και ο ομώνυμος αυτή συνοικισμός Σδράλτση εις Αμπελόκηπους» [ΦΕΚ 206 / 28.9.1927].
Αμπελόκηποι (Σδράλτση) Καστορίας, 345 άτομα (170 άρρενες και 175 θήλεις). Δεν υπήρχε κανένας πρόσφυγας που να ήρθε μετά το 1922. Ομοδημότες ήταν 342 και ετεροδημότες 3 [Απογραφή 1928].
Αμπελόκηποι Καστορίας: Πραγματικός πληθυσμός 425 (219 άρρενες και 206 θήλεις). Νόμιμος πληθυσμός 432 [Απογραφή 1940].
Αριθμός οικοδομών το έτος 1940: 76 [Γρηγορίου].
Здралци: Οικισμός χριστιανών Μακεδόνων τόσο το 1912 όσο και το 1940 [Симовски].
Αμπελόκηποι, 444 κάτοικοι [Στατιστική 1945].
Зрелци: Μεταξύ Μαρτίου 1948 και Αυγούστου 1950, η ελληνική διοίκηση πήρε 25 παιδιά από το χωριό στο ίδρυμα της βασίλισσας Φρειδερίκης «Αγία Τριάδα» στη Θεσσαλονίκη [Мартинова, 50-52].
Αμπελόκηποι Καστορίας: 424 κάτοικοι [Απογραφή 1951].
Στις νεότερες απογραφές ο πραγματικός πληθυσμός του οικισμού ήταν --> 1961: 449, 1971: 448, 1981: 528, 1991: 610, 2001: 688.
Υψόμετρο 640 [Λεξικό ΕΣΥΕ].
1903-1908
Σύμφωνα με αναφορά του μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη, τσέτα από την Τσερέσνιτσα πήρε «παρά των χωρικών Στράλτσης περί τας 40 λίρας» [Προξενείο Μοναστηρίου, έγγραφο 579, 22.10.1903].
Σε άλλο έγγραφό του ωστόσο ο Καραβαγγέλης κατεβάζει το ποσό των 40 λιρών σε 25 [Καραβαγγέλης, 97].
Την 1η Απριλίου 1905 οκτώ νέοι από το χωριό εντάχθηκαν στην ελληνική οργάνωση και βρέθηκαν υπό την ηγεσία του Βάρδα. Πρόκειται για τους: Α. Γεωργίου, Βασ. Αγγελιαφόρο, Γεώργιο Θεοδόση, Βασ. Νικολάου, Γρηγ. Ζήση, Δημ. Κοσμά και Δημ. Ιωάννου [Βακαλόπουλος Β, 141].
Το καλοκαίρι του 1905 η ομάδα του Λάκης Νταηλάκη επιτέθηκε κατά του Μπαμπούλη, εξαρχικού δάσκαλου στο Ζντράλτσι, ο οποίος βρισκόταν με δύο «συνεργάτες του» και «πέτυχε να εξοντώσει τον έναν από τους δύο» [Βακαλόπουλος Α, 321 και Β, 139].
Ο Βάρδας σημειώνει σχετικά στο ημερολόγιό του στις 10 Αυγούστου 1905: «Ο Λάκης Νταϊλάκης (πρώην οπαδός Καρσάκωφ) γράφει ότι εφόνευσε τον εκ Σδράλτσης Κοσμάν και τον πενθερόν του εντός του χωρίου» [Βάρδας Α, 191].
Ο Μόδης δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για το γεγονός: «Επειθανάγκασε ο Νταϊλάκης τον αγγελιαφόρο Μπατσέλα να τους βάλη κρυφά τη νύχτα σ' ένα έρημο σπίτι μέσα στο χωριό, όπου μουχτάρης του βουλγαρικού μαχαλά ήταν ο Κοσμάς. Ο Σούλιος την άλλη μέρα με τη στολή και τον οπλισμό του οργάνου της τάξεως τον κάλεσε απ' το σπίτι του στο μεσοχώρι για υπηρεσία και εκεί μπροστά στα μάτια του κατάπληκτου κόσμου τον άπλωσε νεκρό» [Μόδης Α, 204].
Εκείνο το διάστημα ο Βάρδας, μέσω του Οικονόμου, στέλνει τρία όπλα σε μισθοφόρους της ελληνικής οργάνωσης στο Σδράλτσι (ο Ηλίας Κοσμάς και ο Βασίλης Μπατσέλας ή Πατσέλος ήταν δύο από αυτούς) [Βάρδας Α, 194 και Β, 43, 1024].
Το Νοέμβριο του 1905 το σώμα του Βάρδα βρήκε κατάλυμα για ένα βράδυ μέσα στο χωριό [Καραβαγγέλης, 42-43].
Ο Καραβαγγέλης κάνει λόγο για το Ζράλτσι, αναφερόμενος στον φόνο του Αργύρη (αντιπρόσωπος του χωριού και φιλικά προσκείμενος σε αυτόν), ο οποίος δολοφονήθηκε σύμφωνα με το δεσπότη από ανθρώπους του Αλβανού Σελήμ Μπέη [Καραβαγγέλης, 53-54].
Στις 21 Αυγούστου 1906 ο Βάρδας, σε επιστολή του προς το δεσπότη Καραβαγγέλη, χαρακτηρίζει το Σδράλτσι ως χωριό σχισματικό [Βάρδας Β, 145].
Τον Οκτώβριο του 1906 ο οθωμανικός στρατός σκότωσε στο Ζντράλτσι τον αρχηγό του εκτελεστικού της ελληνικής οργάνωσης Καστοριάς Γιάννη Νακίτσα, έναν Αρβανιτόβλαχο από τη Γκράμουστα [Βακαλόπουλος Β, 217 και ΔΙΣ, 377].
Την είδηση του θανάτου του Νακίτσα παρουσίασε το ΕΜΠΡΟΣ ως εξής: «Θεσσαλονίκη, 23 Οκτωβρίου. Τηλεγραφικώς ηγγέλθη ότι εις το ελληνόφωνον χωρίον Σδράλτσι της επαρχίας Καστορίας εφονεύθη υπό του στρατού ο Έλλην οπλαρχηγός Νακίτσας, εγχώριος. Ο καπετάν Νακίτσας κατήλθε μόνος του εκ του βουνού και μετέβη εις Σδράλτσι όπως επισκεφθή την σύζυγόν του. Ενώ δε ευρίσκετο εν τη οικία του ο στρατός ειδοποιηθείς έσπευσεν εκ Καστορίας και εισήλθεν εις το μίαν μόλις ώραν απέχον Σδράλτσι και έβαινε κατά της οικίας εν η ο καπετάν Νακίτσας ευρίσκετο. Ο Νακίτσας ιδών τον κίνδυνον προσπάθησε να σωθή φεύγων, αλλά προλαβούσαι αυτόν αι τουρκικαί σφαίραι τον άφησαν νεκρόν. Το σώμα του μετεφέρθη εις Καστορίαν ένθα και ετάφη» [ΕΜΠΡΟΣ, 27.10.1906, σ. 3].
Στις 3 Νοεμβρίου 1907 ο έλληνας αρχηγός αναφέρει την ύπαρξη αποθήκης όπλων και πυρομαχικών της ελληνικής οργάνωσης στο χωριό Σδράλτση [Βάρδας Β, 1022].
Υπόμνημα ΔΣΕ 1947
«Χωριό Αμπελόκηποι. Μπλοκαρίστηκε δυο φορές από χωροφύλακες και ενόπλους μοναρχοφασίστες και 5 φορές ερευνήθηκαν απ' τους ίδιους τα σπίτια των ελασιτών. Κακοποιήθηκαν οι: Γ. Μπομπότας, Κ. Χατζής, Α. Ζησιάδης, Α. Γεωργιάδης, Θ. Βάμβας, Ι. Δημητρίου, Σ. Κέντσιος, Σ. Δημητρίου, Ν. Κοβάτσης, Θ. Τριφόπουλος, Α. Ρουσόπουλος. Κ. Γεωργιάδης, Α. Κέντσιος, Θ. Τριφόπουλος, Σ. Νόλας, Λ. Θεοχάρου, Θ. Θεοχάρου και Ι. Γεωργιάδης. Φυλακίστηκαν ο Κ. Ζησιάδης. Κάηκε το σπίτι του Γ. Μπομπότα».
Σύγχρονα επώνυμα οικογενειών
ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ (8), ΒΑΜΒΑΣ (5), ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ (4), ΓΕΡΟΓΙΑΝΝΗΣ, ΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ (2), ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ (17), ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ, ΓΙΑΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ (4), ΓΟΥΛΙΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ (4), ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (5), ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ (3), ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, ΖΗΚΟΣ, ΖΗΚΟΥΛΗΣ, ΖΗΣΗΣ (8), ΖΗΣΙΑΔΗΣ (10), ΖΙΑΣ, ΖΙΑΝΟΣ, ΖΙΩΓΑΣ, ΘΕΟΔΩΡΟΥ (2), ΘΕΟΧΑΡΗΣ, ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΣ, ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΙΩΑΝΝΟΥ, ΚΑΛΑΜΠΟΥΚΑΣ, ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΑΣ, ΚΑΤΣΑΓΟΥΝΗΣ, ΚΑΤΣΑΟΥΝΗΣ (2), ΚΑΤΣΙΑΟΥΝΗΣ, ΚΑΦΕΣ (2), ΚΕΝΤΖΙΟΠΟΥΛΟΣ, ΚΕΝΤΖΟΠΟΥΛΟΣ, ΚΟΒΑΤΣΗΣ (5), ΚΟΡΔΙΣΤΟΣ, ΚΟΥΤΣΙΟΥΜΠΑΣ, ΛΑΓΟΡΙΤΗΣ, ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ, ΛΕΚΚΟΣ, ΛΙΛΙΟΣ (2), ΛΥΓΟΥΡΑΣ, ΜΑΛΑΜΑ, ΜΑΝΘΟΣ, ΜΑΡΤΟΣ (2), ΜΗΤΑΛΙΔΗΣ, ΜΗΤΙΚΑΣ, ΜΙΧΑΛΑΚΑΣ, ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΜΠΑΓΓΟΣ (2), ΜΠΑΤΣΕΛΑΣ, ΜΠΕΛΟΥΚΑΣ, ΜΥΛΩΝΑΣ, ΝΑΣΙΟΥ, ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ (4), ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ (3), ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ (4), ΝΤΙΝΑΣ (2), ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ (3), ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΠΑΓΟΥΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ (4), ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ (3), ΠΑΠΑΤΖΗΜΟΣ, ΠΑΠΟΥΛΙΔΗΣ, ΠΑΣΧΟΣ, ΠΟΥΠΟΥΛΙΑΔΟΥ, ΡΗΜΟΣ (2), ΡΟΥΣΚΟΠΟΥΛΟΣ (7), ΣΑΚΚΑΣ (2), ΣΙΔΕΡΗΣ, ΣΙΔΟΠΟΥΛΟΣ (2), ΣΙΣΚΟΣ (2), ΣΚΟΔΡΑΣ, ΣΜΟΙΛΗΣ, ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ (2), ΣΥΜΕΩΝΙΔΗΣ, ΤΑΤΣΗΣ, ΤΕΡΨΟΠΟΥΛΟΣ, ΤΖΑΦΕΡΑΣ, ΤΖΟΓΚΑΝΟΣ, ΤΣΙΑΜΗΣ, ΤΣΙΑΟΥΣΗΣ, ΤΣΙΓΑΡΑΣ, ΤΣΙΚΟΣ, ΤΣΙΟΛΑΣ, ΤΣΙΟΥΜΑΝΗΣ, ΤΣΙΡΩΝΗΣ, ΦΙΛΙΠΠΟΥ (2), ΦΩΤΙΑΔΗΣ (3), ΧΑΤΖΗΣ (2).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου