Ποτάμι-Ρέμμα ΓΚΙΟΛΙ Λίμνης Καστοριάς

Ποτάμι-Ρέμα ΓΚΙΟΛΙ Λίμνης Καστοριάς:επείγουσες εργασίες καθαρισμού και διευθέτησης λόγω μεγάλης ανόδου της στάθμης της Λίμνης από βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις.Σχέδιο εκτάκτων αναγκών "Ξενοκράτης" από 16/2/2010 για τις παραλίμνιες περιοχές.

Με ΚΛΙΚ ΕΔΩ VIDEO α: Ο Νομάρχης κ.Κώστας Λιάντσης,Γκιόλι 20.2.2010

Με ΚΛΙΚ ΕΔΩ VIDEO β:Κόσμος στη Γέφυρα Γκιόλι 20.2.2010

Οπως έγινε γνωστό και από τα τοπικά αλλά και πανελλήνια ΜΜΕ με απόφαση του ΓΓ.Περιφ.Δυτ.Μακεδονίας κ.Κίρκου με  αίτημα της ΝΑ Καστοριάς έπειτα από σύσκεψη όλων των συναρμόδιων τοπικών φορέων  ,του Νομάρχη Καστοριάς κ.Κώστα Λιάντση,Δημάρχου Καστοριάς κ.Γιάννη Τσαμίση αλλά και των Δημάρχων των παραλίμνιων περιοχών της Λίμνης "Ορεστειάδος" Καστοριάς,η περιοχή κηρύχθηκε σε "κατάσταση έκτακτης ανάγκης" λόγω πλημμυρικών φαινομένων που ήταν έκδηλα στην Καστοριά(υπερχείλιση του Πάρκιγκ Νομαρχίας,υπερχείλιση και μιας λωρίδας του παραλίμνιου δρόμου προς Νομαρχία,πλημμύρες σε περιοχές Πολυκάρπης,Μαυροχωρίου κλπ).

Ετσι δόθηκε η εντολή για επείγουσες εργασίες καθαρισμού του ποταμιού-ρέματος Γκιόλι,με ταυτόχρονη υπερύψωση-διάνοιξη των θυρών του Φράγματος Γκιόλι.Μηχανήματα εκσκαφείς και φορτηγά ξεκίνησαν άμεσα από 17-20.2.2010(σήμερα) τον καθαρισμό του ποταμιού από Γκιόλι,Αμπελόκηποι,Μηλίτσα, μέχρι Κωσταράζι στην περιοχή "Σμίξη" όπου το ποτάμι εκβάλλει στον ποταμό Αλιάκμωνα.Πεσμένα δένδρα και κλαδιά απομακρύνονται από την κοίτη και μικροδιευθετήσεις των πρανών στις όχθες διευκολύνουν την ομαλή απορροή των υδάτων  ,Πολλοί κάτοικοι των γύρω περιοχών παρακολουθούν με ενδιαφέρον τις εργασίες,όπως δείχνουν τα φωτογραφικά στιγμιότυπα.Επί τόπου βρήκαμε και τον κ.Νομάρχη κ.Κώστα Λιάντση να συντονίζει το έργο,πάνω στη γέφυρα Γκιόλι ενώ στο βάθος ,στα μηχανήματα ,ήταν και ο Δήμαρχος Καστοριάς Γιάννης Τσαμίσης.

Ο Νομάρχης,σε σύντομη συνομιλία που είχαμε πάνω στην γέφυρα,σημείωσε ότι υπήρξε καθυστέρηση στην λήψη άμεσων αποφάσεων λόγω εμπλοκής πολλών συναρμόδιων,το φράγμα δεν έχει σωστή διαχείριση,το ρέμα έχει χρόνια να καθαριστεί και αποδείχθηκε στην πράξη πόσο επιζήμια ήταν η καθυστέρηση της δημιουργίας "Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Καστοριάς"  που εκκρεμεί από την περίοδο που ήταν Δήμαρχος ο κ.Παπουλίδης.Αλλαξαν δυό  κυβερνήσεις (Νέας Δημοκρατίας,ΠΑΣΟΚ) και ακόμη δεν οριστικοποιήθηκε το ζήτημα. Η απόφαση για το σχέδιο ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ που έθεσε τον ίδιο επικεφαλής, ήταν επιβεβλημένη,ανέφερε ο Νομάρχης κ.Λιάντσης, αφού η παροχή των υδάτων, είχε υπερπολλαπλασιαστεί τις τελευταίες μέρες,σύμφωνα με μετρήσεις ,λόγω έντονων βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων και της εκβολής χειμάρρων ,όπως του χειμάρρου Παλαιοπόταμου (Στάρα Ρέκα) Μαυροχωρίου.
Και στην περιοχή των Αμπελοκήπων,τα μηχανήματα έκαναν ανάλογες παρεμβάσεις κατά μήκος του ποταμιού (βλ.φωτογραφίες,γέφυρες).,όπου υπήρχαν δένδρα πεσμένα μέσα στο ποτάμι.

Δεν είναι γνωστές μέχρι στιγμής οι επιπτώσεις των παρεμβάσεων στο οικολογικό σύστημα της Λίμνης(φυγή ψαριών προς Αλιάκμωνα?).Ελπίζουμε να έχει ληφθεί σχετική μέριμνα. 

Ιστορία διάνοιξης ποταμιού  και Φράγματος Γκιόλι.

Η ονομασία Γκιόλι προέρχεται από την τουρκική λέξη "Γκιόλ"=Λίμνη.Και σε άλλες περιοχές της χώρας συναντούμε την λέξη "γκιόλα"=μικρή λιμνούλα,τρύπα με νερό,μπάρα.Υπάρχει και η έκφραση "έκανε γκιόλα"=έκανε λάθος(=ανάλογο το μιά τρύπα στο νερό). Η λέξη "Γκιόλ-ε" με -ε- αντί -ι πρέπει να είναι σλαβόφωνη επιρροή( πχ ονόματα Μήτε,Κόλιε,Γκύρε κλπ) που προσδίδει υποκοριστική σημασία στη λέξη Γκιόλ-Λίμνη/Γκιόλε-μικρή λίμνη.
=============================================================
βλ.σχετ.αναζητήσεις========

Η λέξη είναι τουρκικής προέλευσης, μιας και στα τουρκικά γκιολ=λίμνη.
Στο http://www.hazar.com/  αν δώσεις τη λέξη lake θα δεις αμέσως την τουρκική απόδοση.


Γκιολ μπασί. Η περιοχή πήρε την ονομασία της από τη λίμνη (γκιολ)
http://alex.eled.duth.gr/seridan/merosB/a/default.htm


Αγγλικά: Στις πινακίδες της ΕΓΝΑΤΙΑΣ,στις γέφυρες διaβάζουμε ρέμα Γκιόλι-Gioli Stream

====================================================================== Ιστορική τοπική αναδρομή  από διηγήσεις μεγαλυτέρων κατοίκων Αμπελοκήπων

Το ποτάμι Γκιόλι, ήταν και είναι η  μοναδική φυσική διέξοδος απορροής της Λίμνης Καστοριάς και  έρρεε κατά μήκος περίπου της σημερινής διαδρομής από παλιά, αλλά με ρηχή κοίτη που πλημμύριζε πολλές περιοχές των Αμπελοκήπων (Ορμάνι,Λειβάδια,Στάσινο) και διακλαδίζονταν σε μικρότερα ρυάκια ,από τα οποία πότιζαν οι χωριανοί μας τους μπαξέδες τους.

Η διάνοιξη του ποταμιού με μηχανήματα,"φαγάνα" με ατμομηχανή που κινούνταν σε ξύλινες στρωμμένες τροχιές με χονδρά μαδέρια κατά μήκος της όχθης,έγινε γύρω στα 1924-28(?). στο τμήμα Γκιόλι μέχρι Γέφυρα Αμπελοκήπων(βρύση-Εκκλησάκι Αγ.Πνεύματος)Για αυτό η περιοχή δρόμος στην όχθη από Ορμάνι προς Αη Νικόλα αναφέρεται σαν ¨γραμμή", λόγω της γραμμής-τροχιάς της ατμομηχανής.Εγινε εκβάθυνση της κοίτης και κατασκευάστηκαν στην περιοχή Ορμάνι,"αναβαθμοί" εγκάρσια σκαλιά με πέτρα, για να εξομαλύνουν την κλίση της κοίτης για  πιό ήπια  ροή του ποταμιού(θέσεις που μέχρι τις μέρες μας είναι γνωστές σαν "τα πρώτα" ή τα "τρίτα").Η Ατμομηχανή αυτή έμεινε παρατημένη μετά την διάνοιξη κάπου στην όχθη, κοντά στην κοντινή στο χωριό γέφυρα(βλ.φωτο,άνω),σήμερα εκκλησάκι Αγ.Πνεύματος,και σταδιακά διαλύθηκε από τους "συλλέκτες" γραναζιών και λοιπών μεταλλικών εξαρτημάτων για τα μαγγανοπήγαδα.

Στο συνεργείο δούλευαν και δυό Ρώσοι,φυγάδες μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917,που έμεναν και δούλευαν σε διάφορες δουλειές στο χωριό.Ο ένας, ο Γιάκος ο Ρώσος, είχε γίνει και γαμβρός στο χωριό,είχε παντρευτεί την γιαγιά Κλιάφκω.Η εταιρεία εκτέλεσης του έργου είχε εργοταξιακή εγκατάσταση στην περιοχή Ορμάνι και σαν φύλακας εκεί δούλεψε και ο παππούς μου Γρηγόρης Νικόπουλος.

Το Φράγμα Γκιόλι,είχε κατασκευαστεί αργότερα, με πόρτες που η στάθμη τους ελέγχονταν από φύλακα που έμενε στο παρακείμενο παλιό σπιτάκι.Σαν φύλακας εκεί εργάστηκε ο πατέρας μου Κοσμάς  Νικόπουλος ( την περίοδο 1930-32) και μου διηγόταν πως έπιανε ψάρια  με "βάρσιες"(ειδικής κατασκευής εργαλείο ψαρέματος, πλεγμένο καλάθι με βέργες ιτιάς) στις πόρτες.
Οι χωριανοί μας,κάτοικοι Αμπελοκήπων,πιό κάτω στη θέση "Σιώμου Λειβάδι" έφτιαχναν πρόχειρο φράγμα-"Δέση" με ξύλινους πασσάλους,κλαδιά και χώμα.  για μερική εκτροπή του ποταμιού σε παρακλάδια για πότισμα των μπαξέδων τους.

Ενα παρακλάδι του ποταμιού, προς την Δυτική  όχθη,πριν την διάνοιξή του΄,ήταν ο "Γιάζος",που έρρεε από Ορμάνι,γραμμή,Αη Νικόλα,κάτω από τα "Βακούφικα"(εκκλησιαστικά χωράφια ),πάνω από χωράφι Γεωργιάδη,Φωτιάδη,κάτω από Κουρί(δασάκι-**εκεί ήταν ο παλιότερος νερόμυλος του χωριού επί Τουρκοκρατίας που τον δούλευε ο Νίκος,πεθερός του προπαππού μου Κοσμά και απ'αυτόν το σημερινό επώνυμο Νικόπουλος.Τον Μύλο αυτόν τελευταία τον δούλευε ο Κοκκίνης,πεθερός του "Τσακου"-Κοσμά Ζησιάδη.

Ο ανακαινισμένος για τουριστικούς λόγους Μύλος Γεωργιάδη-Αμπελόκηποι,δίπλα στο ποτάμι (Βλ.Θέση ΜΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ  στο  GoogleEarth)

Ο Τσάκος,μαζί με τον Θωμά Γιαμπανόπουλο, είχαν κατασκευάσει, επί κατοχής,επειδή δεν υπήρχε πετρέλαιο για να δουλεύει ο Μύλος Γεωργιάδη, έναν άλλο νερόμυλο στο Ορμάνι,στα "δεύτερα", που δεν υπάρχει σήμερα.) και συνέχιζε παρακάτω από τον Μύλο Γεωργιάδη.(ντιζελοκίνητος,κατασκευή του 1930,Αριστείδης Γωργιάδης,ανακαίνιση με πρόγραμμα ΟΠΑΑΧ,2006-2007 Γωργιάδης Βασίλης-Μηχανικός Νικόπουλος Χρίστος).Από  τον "Γιάζο" αυτόν, πότιζαν οι χωριανοί τα χωράφια τους..
Από την θέση αυτού του πρόχειρου φράγματος-"δέσης" ξεκινούσε και ένα άλλο παρακλάδι του ποταμιού προς την ανατολική όχθη,στην άκρη του βοσκότοπου Ορμάνι κατα μήκος του αγροτικού δρόμου και από αυτό με χανδάκια σκαμμένα με τα χέρια οδηγούσαν το νερό στους μπαξέδες και όπου υπήρχε υψομετρική διαφορά,τα χανδάκια ήταν μεγάλου βάθους και χρησιμοποιούνταν και μαγγανοπήγαδα που γύριζαν με τα ζώα.Τέτοια κατασκευή,χανδάκι-πηγάδι(μπουνάρι)-μάγγανο είχε και ο πατέρας μου Κοσμάς  Νικόπουλος  από 1941 μέχρι τέλους δεκαετίας του '50 σε χωράφι μας-μπαξέ στο Ορμάνι,όπου σήμερα ο αδελφός μου Φώτης Νικόπουλος έχει Αμπελώνα.
Η διάνοιξη του ποταμιού από γέφυρα Αμπελοκήπων,όπου είχε σταματήσει η ατμοκίνητη "φαγάνα"της δεκαετίας του '20,συνεχίστηκε την δεκαετία του '50(μετά το '55?) μέχρι Μηλίτσα,Κωσταράζι-"Σμίξη"-Αλιάκμωνα.

Χειμωνιάτικη ροή ποταμιού στη Γέφυρα κοντά στο Χωριό (λίγο πριν τις πλημμύρες):
 μικρό VIDEO ΚΛΙΚ ΕΔΩ

Για την διαχείριση της Λίμνης (αλιεία,στάθμη,φράγμα κλπ)  αλλά και του ποταμιού Γκιόλι,υπήρχε παλιά, η ΕΛΟ (Επιτροπή Λίμνης Ορεστειάδος) και σήμερα δεκαετίες μετά,ακόμη προσπαθούμε να ιδρύσουμε τον περίφημο "Ενιαίο Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Καστοριάς".Κάθε χρόνο υπήρχαν προστριβές με την ΕΛΟ για το το πρόχειρο "κλαδόφραγμα" των Αμπελοκήπων.Κάθε χειμώνα έρχονταν και το ανατίναζαν για να εξασφαλισθεί η ροή των επί πλέον υδάτων που ανέβαζαν την στάθμη της Λίμνης και κάθε Ανοιξη-Καλοκαίρι οι χωριανοί το ξανάφτιαχναν

 Στην κοιλάδα του ποταμιού Γκιόλι για χρόνια υπήρχε ζωντάνια  σε όλο το μήκος με τους μπαξέδες και τα μαγγανοπήγαδα, μέχρι και τη δεκαετία του'60,οπότε σταδιακά αναπτύχθηκαν άλλες περιοχές οπωρολαχανικών με γεωτρήσεις,μηχανές και ρεύμα(μετά το '65) και τα μικρά χωράφια-μπαξέδες  κατά μήκος του Γκιόλι, σχεδόν εγκαταλείφθηκαν, αφού στο μεταξύ υπάρχει και η σοβαρή επίπτωση από την απορροή του Βιολογικού ΔΕΥΑΚ που παρά τις παρεμβάσεις εκσυγχρονισμού, φαίνεται ότι ακόμη  δεν λειτουργεί σωστά.,αλλά για να λέμε και "του στραβού το δίκιο",μάλλον και το τοπικό Αντλιοστάσιο Λυμάτων των Αμπελοκήπων στο Ορμάνι, δεν φαίνεται να λειτουργεί σωστά  και να υπάρχει πρόβλημα εκροής προς το ποτάμι.Χρειάζεται  μια συνεργασία του Δήμου Ιωνος Δραγούμη με την ΔΕΥΑΚ για το πρόβλημα γενικότερα. 

Στο φράγμα Γκιόλι με την σημερινή του μορφή είχαν γίνει εργασίες αντικατάστασης θυροφραγμάτων την τελευταία δεκαετία αλλά η διαχείρισή του αποδείχθηκε προβληματική.