ΟΙ ΨΑΛΤΑΔΕΣ

Οι "Ψαλτάδες" στην Εκκλησία των Αμπελοκήπων

Στην εκκλησιαστική λειτουργική ζωή, καθοριστικά συμβάλλουν οι ιεροψάλτες, οι ψαλτάδες, (ή οι «ψαλτάδις» που λέγαν οι «παπούδις» κι οι «μπάμπις») στους Αμπελόκηπους Καστοριάς.Με σκοπό την ιστορική καταγραφή σε βάθος χρόνου, καταφύγαμε στην μνήμη ηλικιωμένων συγχωριανών μας (Ελευθερία Νικοπούλου, Ηλίας Παπαδόπουλος,Μιχάλης Τερψόπουλος κ.α.), καταγράψαμε όσα στοιχεία βρήκαμε και στα εκκλησιαστικά παλιά βιβλία της «Παναγιάς» (όπου υπάρχουν χειρόγραφες «σημειώσεις-ενθυμήματα» αρκετών ψαλτάδων από το έτος 1898) και διαμορφώσαμε τον παρακάτω βασικό Κατάλογο «Ψαλτάδων» από το 1898 μέχρι σήμερα.

Α) ΟΙ ΠΑΛΙΟΤΕΡΟΙ ΨΑΛΤΑΔΕΣ

1) Κοβάτσης Γεώργιος «Γιωργάκης» ( από 1913 – παππούς Πασχάλη Κοβάτση)

2)Κατσαούνης Δημήτριος «Μήτρους του Μπόλιου» (παππούς Μήτσου Κατσαούνη)

3)Μπατσέλας Δημήτριος ( αδελφός Γιώργη – απεβίωσε νέος περίπου 25 χρόνων )

4) Τρυφόπουλος Θωμάς (παραδελφός Στέργιου # #απεβίωσε νέος

5) Πανταζόπουλος Σταύρος «Νασιούκας» (παππούς Σταύρου)

6)Βάμβας Κων/νος «Ντίνες του Μπάμπα» (παππούς Σωτήρη κ΄Κώστα)

7) Γεωργιάδης Αριστείδης «Τύρος» (παππούς Βασίλη κ΄Αριστείδη )

Β) ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΟΙ ΠΑΛΙΟΙ

8)Μπατσέλας Γεώργιος «Γώργης» - (υπήρξε κ΄ γραμματέας της Κοινότητας)

9)Νικολόπουλος Νικόλαος «Σιαρέγκος» (πατέρας Μπάμπη κ΄Νικηφόρου )

10)Νικόπουλος Κοσμάς «Κουλιουμπίκας» (πατέρας Φώτη κ΄Χρίστου)

11) Ζησιάδης – Βάμβας Φώτης «Τσόλιος» ( πατέρας Αργύρη )

12) Δημητριάδης Αναστάσης «Τασίκος» (πατέρας Μίμηκ΄Θύμιου)

13)Τρυφόπουλος Θωμάς «Σιώμες του Ζήσκου» (πατέρας Κώτσιου)

14) Γεωργιάδης Κων/νος «Κώτσιος του Μούτσιε» ( πατέρας Νίκου)

15) Ζησιάδης Αναστάσιος «Τάσης του Τσόλιου» ( αδελφός του Αργύρη)

16) Ιωάννου Στέργιος «Νόλας του Γκάγκου» (πατέρας του Νίκου)

Γ) ΔΑΣΚΑΛΟΙ κ΄ ΠΑΙΔΙΑ Παπα Γιώργη

17) Αναστασίου Πέτρος ( ήταν δάσκαλος παλιά:γράφει ο ίδιος σε βιβλίο της Παναγίας-Μηναίο Μαρτίου-Εκδοση 1845-Βενετία- «έκαμον τον δάσκαλον εις το χωρίον Σδράλτση το έτος 1898 κ΄ είχον μαθητάς 23)

18) Χάσιος Ολύμπιος Βασίλειος ( δάσκαλος περιόδου 1960 – 64 )

19) Γεωργιάδης Θωμάς (δάσκαλος, γιος του παπα Γιώργη )

20) Γεωργιάδης Μιλτιάδης ( ο Μίλτος , ο γιος του παπα Γιώργη )

Δ) ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΟΙ ΨΑΛΤΑΔΕΣ

α)Δεξιό Ψαλτήρι

21) Τερψόπουλος Μιχάλης

22) Σίσκος Σωτήρης

23) Θωμόπουλος Στέργιος

β)Αριστερό Ψαλτήρι

24) Παπαδόπουλος Ηλίας

25) Ζανός Χρίστος

26) Νικόπουλος Χρίστος

Ε) ΟΙ ΠΕΡΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ ( βοηθοί ή δίπλα στο ψαλτήρι)

27) Ζησιάδης Βασίλης

28) Ζησιάδης Χρήστος

29) Γεωργιάδης Λεωνίδας

30) Δημητριάδης Κων/νος ( του «Νούμε»- πριν φύγει στην Αυστραλία,όπου ζεί)

31) Νικόπουλος Φώτης ( πριν φύγει στη Γερμανία και σήμερα, κάπου-κάπου)

ΣΤ) ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΟΙ ΕΤΕΡΟΔΗΜΟΤΕΣ – ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ –ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΙΕΡΟΨΑΛΤΕΣ

Δεξιό Ψαλτήρι

32) Κυριακίδης Νίκος ( ο κεντρικός Ψάλτης-από Μαυροχώρι)

33) Πάτσης Αντώνης (συνταξιούχος καθηγητής περιοδικά,μαζί με τον Νίκο ,από Μαυροχώρι)

34)Κουτσιαύτης Μανώλης(συνταξιούχος καθηγητής-θεολόγος,τακτικός επισκέπτης-ιεροκήρυκας)

Z)ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙ
Στα ψαλτήρια γενικά βρίσκονται άνδρες.Εξαίρεση από το 2010 υπάρχει και γυναικεία παρουσία στο δεξί ψαλτήρι.Είναι η Ισμήνη συζ.Αθ.Τσουμάνη,τακτική σχεδόν κάθε Κυριακή και με μεράκι(βλ.φωτο Αλμπουμ παρακάτω)

Καλό είναι να πλαισιωθούν τα ψαλτήρια μας και από άλλους χωριανούς που έχουν μεράκι.

Για όσους θέλουν περισσότερη ιεροψαλτική γνώση και τέχνη, υπάρχει και η Σχολή Βυζαντινής Μουσικής «Ο ΑΓΙΟΣ ΜΗΝΑΣ» της Μητρόπολης Καστοριάς. Αξίζει τον κόπο να φοιτήσει κανείς. Επί ενάμισυ χρόνο παρακολούθησα μαθήματα εκεί, από έμπειρους δασκάλους του Συλλόγου Ιεροψαλτών Ν.Καστοριάς «Ιωάννης Κοκουζέλης», που μου άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις. Επαγγελματικές υποχρεώσεις δεν μου επέτρεψαν να ολοκληρώσω τον κύκλο των μαθημάτων. Πάντως και εμπειρικά παρακολουθώντας τις ακολουθίες στο ψαλτήρι, αν έχει μεράκι κανείς, μπορεί να είναι χρήσιμος στην εκκλησία.

Για τα ονόματα των ψαλτάδων που αναφέρω παραπάνω, αν έχω παραλείψει κάποιους από άγνοια, παρακαλώ να με συμπληρώσετε. Στους παλιούς ιδιαίτερα, αναφέρονται και τα χρησιμοποιούμενα παλιά παρατσούκλια, μια και μέχρι κάποια εποχή ήταν ο συνήθης τρόπος στο χωριό, για να αναφερθεί κανείς σε κάποιον πιο συγκεκριμένα, αφού υπάρχουν πολλές συνωνυμίες στα συγγενολόϊα.

Φωτογραφικό υλικό παραθέτουμε, για όσους βρήκαμε φωτογραφίες από αρχείο μας και για κάποιους παλιούς,από το Νεκροταφείο,όπου φαίνονται και οι χρονολογίες γέννησης και θανάτου.

Τα παλιά εκκλησιαστικά βιβλία της Παναγίας(εκδόσεις Βενετίας του 1845 και παλιότερα) έχουν αρκετές χειρόγραφες «Σημειώσεις –Ενθυμήματα» πολλών ιεροψαλτών (πχ. βλ.άνω Ο Πέτρος Αναστασίου δάσκαλος Σδράλτσης έτος 1898) αλλά γι αυτά θα αναφερθούμε σε άλλο μας άρθρο,αφού τα καταγράψουμε πιο συστηματικά.

Χρίστος Νικόπουλος

cnikop@yahoo.gr  

http://www.ampelokipi-kastoria.blogspot.com/  

Νοέμβριος 2010

=================================================================

Φωτογραφικό Υλικό βλ.Φάκελο που συνοδεύει το άρθρο  δείτε ΚΛΙΚ ΕΔΩ

1.Σιαρέγκος-Μπατσέλας-Κοσμάς Νικόπουλος (φωτο 1930) 2.Σταυρός «Μήτρου» 3.Π»Γιώργης-Κοσμάς-Θωμάς-Τασίκος (Αγ.Κων ‘1970. 4)Ψαλτήρι-Βιβλίο 5.Παλιό βιβλίο με σημείωση Πέτρου Αναστασίου 1898 6)Ηρώο παπαΝικόλας-Θωμάς-Κοσμάς 7) Αη Νικόλας (σταυροί Αναστάσης,Κοσμάς,Τσόλιος,Θωμάς Γεωργιάδης- Ππγιώργη κλπ) 8)Αγ.Κων-Πάσχα/εξέδρα(ΠαπαΝικόλας,Στέργιος,Σωτήρης,Χρίστος-Φώτης) 9)Αη Νικόλας «Βουνό»(Ηλίας,Νίκος, κλπ)

========================================================================
Μικρά VIDEO από Εκκλησιαστικές Ακολουθίες με τους ΨΑΛΤΑΔΕΣ Αμπελοκήπων:
1-B'Ανάσταση στον Αη Νικόλα-Νεκροταφεία -Απρίλης 2009
2-Αρτοκλασία Πάσχα στον Αη Νικόλα -Νεκροταφεία
3-Λειτουργία στον Αη Νικόλα στο Βουνό 20-5-2009
4-Αγιασμός Εγκαινίων Αίθουσας Αγ Κων κ Ελένης Νοε'2009
5-Αγιασμός Φώτων Αγ Κων κ Ελένης6-1-2011========================================================================