Ημέρα Εθνικής Αντίστασης 22-11-2009

Ημέρα Εθνικής Αντίστασης 22-11-2009

      Σε ανάμνηση της από κοινού Εθν.Αντιστασιακής Δράσης των Οργανώσεων ΕΛΛΑΣ (Αρης Βελουχιώτης) και ΕΔΕΣ (Ν.Ζέρβα) με τμήμα συμμάχων Αγγλων σαμποτέρ με αποτέλεσμα την Ανατίναξη της Γέφυρας Γοργοπόταμου την νύχτα της 25-11-19442 καθιερώθηκε να τιμάται κάθε χρόνο η Εθνική Αντίσταση

Το 1982 η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου καθιέρωσε την επέτειο της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου  ως επίσημο εορτασμό της Εθνικής Αντίστασης.

Ετσι και φέτος στην Καστοριά τιμήθηκε η επέτειος την Κυριακή 22-11-2009 με επίσημο Πρόγραμμα(Δοξολογία στην Μητρόπολη,κατάθεση στεφανιών στο Ηρώο Πεσόντων στην πλατεία Μακεδονομάχων,Ομιλία του Προέδρου της ΠΟΑΕΑ Παναγ.Εφόπουλου,παρουσία των Αρχών του Νομού).

Το Μνημείο Πεσόντων στην Καστοριά

Ιστορικά Στοιχεία Εθνικής Αντίστασης 1941-44 ,για το χωριό Αμπελόκηποι Καστοριάς

Με την ευκαιρία της Επετείου, αναζήτησα ιστορικά στοιχεία που είχα ακουστά, από σκόρπιες αφηγήσεις,τι έγινε στο χωριό  μας εκείνη την περίοδο της Κατοχής 1941-44.

Πηγή ο θείος Αργύρης Κοβάτσης,91 ετών σήμερα,γεννημένος το 1918,στους Αμπελόκηπους Καστοριάς.Οργανωμένος από νεαρή ηλικία στην Αριστερά,υπήρξε πρωτεργάτης της Εθν.Αντίστασης στο χωριό και έζησε όλη την περιπέτεια του αριστερού κινήματος στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.Βοηθώντας τον να ταξινομήσει σημειώσεις,έγγραφα,ημερολόγιο,μνήμες εποχής για να πάρουν τελικά μορφή Βιβλίου (κυκλοφόρησε-βλ.εξώφυλλο παρακάτω,  συμβολικά ανήμερα της Επετείου,θα αναφερθούμε σ'αυτό σε άλλη μας δημοσίευση) είχαμε την τύχη να έχουμε πολύτιμο, αδημοσίευτο υλικό, για την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης αλλά και του Εμφυλίου.

         Ημέρα λοιπόν Εθν.Αντίστασης Κυριακή 22-11-2009 πήγαμε μαζί επίσκεψη-απότιση τιμής στον τόπο όπου λειτούργησε το μυστικό κρησφύγετο της Εθν.Αντίστασης στο χωριό,στο παλιό του σπίτι, στον μαχαλά των "Κοβατσιάδων".Το σπίτι δεν υπάρχει πιά ,είχε καταρρεύσει εγκαταλειμμένο. 

Ο ίδιος,επέστρεψε στην Πατρίδα το 1987,μετά την πολύχρονη περιπέτεια μετά τον Εμφύλιο και την Προσφυγιά  σε διάφορες Χώρες(Τσεχοσλοβακία,Πολωνία,Βουλγαρία,Γιουγκοσλαβία).Αφού πέρασαν λίγα χρόνια μέχρι να  εγκατασταθεί και να ξαναφτιάξει το σπιτικό του στο χωριό, που τόσο νοσταλγούσε,φρόντισε με δικές του δαπάνες να φτιάξει στην ίδια θέση, σε οικόπεδό του, ένα μικρό σπιτάκι για να στεγάσει τις μνήμες  της εποχής εκείνης, σαν ένα Μικρό Μουσείο Εθν.Αντίστασης .

η Θέση του μικρού  Μουσείου Εθν.αντίστασης στο Χάρτη Αμπελοκήπων

 Ο θείος Αργύρης ,έγραψε στον Τοίχο και σχετική επιγραφή, με την δική του ορθογραφία,("γιαύκα" αντί γιάφκα) θυμούμενος την ορολογία της εποχής του:

"ΓΙΑΥΚΑ ΕΘΝ.ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ" ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΚΚΕ-ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. ΑΧΤΙΔΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΑΣ-ΒΟΓΑΤΣΙΚΟΥ.

Ο Δρόμος στο πλάι,μεταξύ σπιτιών Κοβάτση Πασχάλη και Ζησιάδη Γιάννη έχει και επίσημα καταχωρηθεί στον Χάρτη του Κτηματολογίου ως "ΟΔΟΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ", αλλά μόνο χειρόγραφα αυτό φαίνεται στον τοίχο του οικίσκου.Σ'αυτήν την πλευρά υπήρχε και ο φούρνος του σπιτιού που έδιναν κρυφά, κανά καρβέλι στους κρυπτόμενους.

Ηξερα για το σπιτάκι, αλλά δεν έτυχε να το επισκεφθώ.Εκεί λοιπόν πήγαμε και μου διηγήθηκε πολλά.Μπορεί να είχε την πρωτοβουλία το ΚΚΕ,είχε μηχανισμό με εμπειρία στην παρανομία,αλλά οι περισσότεροι που ακολούθησαν, ήταν απλά πατριώτες, μη κομμουνιστές, που ήθελαν να αγωνιστούν κατά των κατακτητών Γερμανών και Ιταλών.Ηταν μεν κρυφό το στέκι αλλά κοινό μυστικό για το χωριό και οι χωριανοί βοηθούσαν μέσα από το ΕΑΜ και την ΕΠΟΝ σχεδόν συνολικά για τροφοδοσία και προστασία των στελεχών για εθνικούς σκοπούς..

Το κρησφύγετο είχε υπόγειο καταφύγιο ("ϊσμπα") που συνδέονταν με υπόγεια σήραγγα με εξωτερικό υπόγειο "αμπρί" σκεπασμένο με ξυλοκορμούς και καταπακτή που έβγαινε κοντά στο πλάι του μεγάλου σπιτιού των "Κοβατσιάδων"  κτισμένου το 1913 ( είχε ειδική αψιδωτή Επιγραφή στον όροφο ΑΦΟΙ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ 1913, όπως ήταν το παλιό τους όνομα) νότια πλευρά, όπου υπήρχε κληματαριά που έκρυβε μεταλλική σκάλα που οδηγούσε σε παράθυρο του ορόφου του σπιτιού σε δωμάτιο-κρυψώνα.

Συνοπτικό Ιστορικό "Γιάφκας"

Από κεί πέρασαν γνωστά στελέχη της Αντίστασης της περιοχής όπως οι κοντοχωριανοί μας Πετκανάς Θανάσης από το Μαύροβο (γραμματέας περιοχής Βασιλειάδας-Βογατσικού) οι Δισπηλιώτες Πάτσιος Κώστας,Πάτσιου Ευγενία,Ελένη Ρουσουλιώτη (μετέπειτα σύζυγος Αργύρη Κοβάτση που πρόσφατα απεβίωσε) και πολλοί άλλοι.

Μέσα στο σπιτάκι έχει πρόχειρα αναρτημένα τα ενθυμήματα εποχής:

Φωτογραφικό Υλικό με σπάνιες εικόνες,αναπαράσταση  του σπιτιού ΑΦΩΝ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ και την σύνδεσή του με το κρησφύγετο υπόγειο,την πλευρική κρύπτη όπλων στο πάχος του τοίχου(το παλιό ήταν με πλιθιά 70-80 εκ) και ένα Γερμανικό όπλο "τσιμενταρισμένο",λάφυρο από την αντάρτικη επίθεση που είχαν κάνει κατά Γερμανικής Φάλλαγας κοντά στο παλιό Λατομείο στο δρόμο προς Κορησό,ανήμερα Εθν.Επετείου 25-Μάρτη 1944.Χώρος φορτωμένος με μνήμες για γεγονότα και πρόσωπα,για πολλούς συγχωριανούς που χάθηκαν άδικα στην συνέχεια του Εμφυλίου Πολέμου.

Πολύ πρόχειρα δίνουμε μια βιαστική εικόνα του φωτογραφικού υλικού με την υπόσχεση  να υπάρξει συνέχεια και επεξεργασία της μακράς λίστας των συγχωριανών μας που έλαβαν μέρος στο ΕΑΜ-ΕΠΟΝ-ΕΛΛΑΣ αλλά και στον Εμφύλιο και την τύχη της περιπέτειάς τους,που  βρέθηκαν ύστερα ή που σκωτώθηκαν,παρασυρμένοι σε ένα αδελφοκτόνο πόλεμο,θεωρώντας ότι για την πατρίδα αγωνίζονται.Μάνες δεινοπάθησαν,πολλές οικογένειες θρήνησαν απώλειες.Στις φωτογραφίες φαίνονται πέραν του θείου Αργύρη χωριανοί μας:Ζησιάδης Αργύρης (αδελφός Δημ.Ζησιάδη),Βαγγέλης Βάμβας (αδελφός Νάσιου Βάμβα),Ζησιάδης Γιώργης(¨Μπομπότας"),η γιαγιά Νάτσαινα (Αννα Δημητρίου-Κοβάτση),σε μεταγενέστερη φωτογραφία,ο θείος με δίκοχο στολής ΔΣΕ του Εμφυλίου.

Για την συμβολή τους στην Εθνική Αντίσταση τιμήθηκαν από την Πολιτεία, όσοι πρόλαβαν εν ζωή, με Μετάλλια Εθν.Αντίστασης.Παρακάτω φαίνονται τα Μετάλλια Αργύρη & Ελένης Κοβάτση.Και άλλοι χωριανοί πρέπει να έχουν λάβει ανάλογα,αλλά δεν έχω πλήρη στοιχεία,προς το παρόν.

Αξίζει Τιμή και Δόξα στους Αγωνιστές και Αγωνίστριες της Εθνικής Αντίστασης αλλά και  εθνική κατανόηση και συμφιλίωση για την μετέπειτα εμφύλια σύρραξη,αποτέλεσμα επιρροής και ανταγωνισμού των ξένω δυνάμεων, να τα αφήσουμε πίσω μας,για να πάει μπροστά ο τόπος.

Φωτογραφίες;Κάτω: χειραψία-Αργύρης Κοβάτσης&Βαγγέλης Βάμβας/Με στολή-δίκοχο :Αργύρης Ζησιάδης/Με στολή Φαντάρος Κάτω:Ο Γιώργης Ζησιάδης "Μπομπότας",Πρόεδρος Χωριού,κρατούσε τις λεπτές ισορροπίες,γλύτωσε πολλές φορές το χωριό από περιπέτειες.Στο τέλος όμως σκοτώθηκε το 1948 από τον Στρατό στο Βουνό- σε εκκαθ.επιχείρηση.Ακολούθησε μια βάναυση ανίερη συμπεριφορά (σβάρνισμα&περιφορά του πτώματος στο χωριό προς εκφοβισμό τυχόν συμπαθούντων ή βοηθούντων των ανταρτών) και εγκατάλειψή του μόνο του στην πλατεία.

                                         Κάτω:γιαγιά Νάτσαινα

 Το Βιβλίο του θείου Αργύρη Κοβάτση,Αυτοβιογραφία,Κυκλοφόρησε ανήμερα Εθν.Επετείου 22-11-2009.Σε αυτό θα αφιερώσουμε ιδιαίτερη δημοσίευση λόγω ειδικού ενδιαφέροντος.

Θα διατεθεί Δωρεάν,στη Μνήμη Ολων των Αγωνιστών.