Οι Παπάδες μας

Οι Παπάδες μας: Οι Ιερείς των Αμπελοκήπων Καστοριάς.

  Οι     Αμπελόκηποι Καστοριάς, είναι ένα μικρό αλλά ζωντανό χωριό του Ν.Καστοριάς,πολύ γνωστό για τις Ταβέρνες του
      Ή ζωή και η Ιστορία του χωριού,όπως όλων των χωριών της ελληνικής υπαίθρου, είναι δεμένη με την εκκλησιαστική ιστορία.Ετσι στην προσπάθεια ιστορικής καταγραφής του χωριού μας, προσπαθήσαμε να διερευνήσουμε σε βάθος χρόνου,όσα στοιχεία υπήρχαν,να καταγράψουμε διηγήσεις και ιστορικές μαρτυρίες ηλικιωμένων,πριν αυτοί αποδημήσουν εις Κύριον.

      Δυστυχώς δεν βρήκαμε  κάποια βιβλία,τετράδια με καταγραφές ιερέων για τις κηδείες,βαπτίσεις και λοιπές τελετές που θα έδιναν κάποιες πληροφορίες.
      Τα παλιά εκκλησιαστικά μας Βιβλία (Μηναία-Εκδόσεις Βενετίας 1845?) έχουν κάποιες χειρόγραφες σημειώσεις-ενθυμήματα ψαλτάδων που ακόμη μελετούμε.(βλ.Πέτρος Αναστασίου,Δάσκαλος Σδράλτσης 1898-99)

       Ομως θεωρήσαμε σκόπιμο να παραθέσουμε όποια στοιχεία έχουμε συλλέξει,να είναι διαθέσιμα στους μελλοντικούς "ερευνητές" που θα ήθελαν να συμπληρώσουν την Ιστορική καταγραφή.

          Ξεκινώντας από σήμερα ,σωτήριον έτος 2011,θα παραθέσουμε τον κατάλογο των ιερέων του χωριού σε βάθος χρόνου,με φωτογραφικό υλικό,όπου αυτό ήταν διαθέσιμο.

Κατάλογος Ιερέων Αμπελοκήπων Καστοριάς.

1)ΠαπαΝικόλας Δημητριάδης (1974-σήμερα 2011).             
Ο ιερατικός του Τίτλος  "Πρωτοπροσβύτερος". Γεννήθηκε στη Διποταμία το 1939.Χειροτονήθηκε 30 Ιουνίου 1971.Στους Αμπελόκηπους ήρθε το 1974 και είναι ιερέας του χωριού μέχρι σήμερα.Στο σύνδεσμο παρακάτω,"φωτογραφικό υλικό για τους παπάδες",υπάρχουν αρκετές φωτογραφίες του ΠαπαΝικόλα σε Τελετές της Εκκλησίας μας
Δείτε μικρό VIDEO1 2η Ανάσταση στον Αη-Νικόλα,Απρίλ 2009
Δείτε μικρό VIDEO2 Αρτοκλασία στον Αη-Νικόλα,Απρίλ 2009
-Εδώ μικρό VIDEO3 Εγκαίνια Αιθ.Αγ Κωννου κ Ελ  14-11-2009
 * με παρουσία Σεβασμ.Καστοριάς Σεραφείμ
Δείτε μικρό VIDEO2 Αγιασμός ΦΩΤΑ 2011 στον Αγ Κων κ Ελένη
-Δείτε Αρθρο μας για τον ΠαπαΝικόλα σε Εφημερίδα ΠΕΛΣΑ 2008
                                           -Το ως άνω άρθρο "κατεβάστε" στον Η/Υ για καλύτερη ανάγνωση ΄ΚΛΙΚ στην εικόνα του Αρθρου

+.....Παπα-Νικόλας:απεβίωσε 2-4-2021(κηδεία).....

2)ΠαπαΣωτήρης Ντολόπουλος:Γεννήθηκε στην Δραγασιά Οντρίων το 1914.Χειροτονήθηκε το 1947.Υπήρξε ιερέας Αμπελοκήπων από το 1971-1974,οπότε πήγε στην Ενορία Αγ.Πάντων Καστοριάς(εδώ ήρθε ήδη ο παπαΝικόλας). Οσο ήταν στο χωριό ,έμενε στο σπίτι του "Τσάκου"(Ζησιάδη-Αυστραλού)- Λεπτομερέστερο Βιογραφικό με ΚΛΙΚ σε επόμενη Φωτογραφία

3)ΠαπαΓιώργης Γεωργιάδης: Γεννήθηκε στους Αμπελόκηπους Καστοριάς  (πρώην  Σδράλτση) το 1895. Χειροτονήθηκε ιερέας το 1930  και υπήρξε ιερέας του χωριού μέχρι το 1971, οπότε συνταξιοδοτήθηκε. Απεβίωσε 2-8-1985.Ο τάφος του βρίσκεται στον Αη Νικόλα,πίσω από το ιερό,όπως συνηθίζεται για τους παπάδες
**Από τον ΠαπαΓρηγόρη Τερζόπουλο,συγχωριανό ιερέα, λάβαμε ευγενική προσφορά 2/2/2011, μία φωτοτυπία-με θέμα:Ιερέας Γεώργιος Γεωργιάδης:ΠαπαΓιώργης Χειροτονήθηκε το 1930. * Η παραπάνω Φωτο-Σελίδα είναι ευγενική Προσφορά του ΠαπαΓρηγόρη Τερζόπουλου, που μας την έστειλε σημειώνοντας: ένα απόκομμα από το "ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΟΝ ΛΕΥΚΩΜΑ:
Ο ΕΦΗΜΕΡΙΑΚΟΣ ΚΛΗΡΟΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 1931 -ΕΚΔΙΔΟΤΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΚΥΡΙΟΥ ΙΩΑΚΕΙΜ ΛΕΠΤΙΔΟΥ
ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΕΚ ΤΟΥ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ Η "ΜΕΛΙΣΣΑ" 1931"
όπου έχει και τη φωτογραφία του Παπαγιώργη νεαρού τότε και πρόσφατα χειροτονηθέντος ιερέως
=====Δείτε με ΚΛΙΚ ΕΔΩ
**Συμπληρωματική Διήγηση 5.2.2011 για τον ΠαπαΓιώργη (από μάνα μου Ελευθερία Νικοπούλου-Γεν 1913,σήμερα 98 ετών):"Οταν χειροτονήθηκε ο ΠαπαΓιώργης το 1930,ήμουν 17 χρόνων,θυμάμαι τότε που κατεβήκαμε,όλο το χωριό,μικροί μεγάλοι,κάτω στο ποτάμι,λίγο πέρα από την γέφυρα,στο πλάτωμα( όπου 1-2 χρόνια μετά έγινε με προσωπική εργασία όλων των συγχωριανών, η βρύση του χωριού κοντά σε ένα λευκάδι,επί Προέδρου Κοινότητας Παναγιώτη Γεωργιάδη).Πήγαμε όλοι να τον υποδεχτούμε που γύριζε στο χωριό από την Καστοριά,μετά την χειροτονία του,να του φιλήσουμε το χέρι και να μας δώσει την πρώτη ευλογία του, σαν νέος παπάς του χωριού.Το 1934, αυτός μας πάντρεψε, με τον Κοσμά Νικόπουλο,χρόνια Ψάλτη στην Εκκλησία του χωριού,μας βάφτισε και πάντρεψε παιδιά,Θεός σχωρέστον"
    -Προσωπικά τον θυμάμαι σαν ένα καλοκάγαθο Παπά, με το χαμόγελο πάντα.Του άρεσε κάπου-κάπου το "ποτηράκι" η "σπονδή-οινοποσίας,όταν βρίσκονταν παρέα,  μι τους άντροι του χουριού".Κι αν κανείς παρεκτρέπονταν με καμιά μικροαταξία στην εκκλησία,πάλι με το χαμόγελο τον ψιλομάλωνε:'"αει μπρε να σοι πάρ'η ευχή να σοι πάρ',δεν κάμ'έτσ'!".Οι γυναίκες περισσότερο αλλά και οι "άντροι",θυμάμαι ,τον φώναζαν " φέντη"(αφέντη),ως ένδειξη σεβασμού.Εδώ ένα στιγμιότυπο από την Βάφτιση της κόρης μου Ελευθερίας (Ρίας) από τον ΠαπαΓιώργη στην Παναγία το1980

4)Παπα-Μαυρίδης :ήταν από Χιλιόδενδρο.Δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία

5)ΠαπαΒασίλης Τσαπαρόπουλος: γεννήθηκε το 1868,στους Αμπελόκηπους (Σδράλτση) Καστοριάς.Υπήρξε ιερέας από 1900-1929.-*για συσχέτιση με τα "σόϊα":ήταν πατέρας της "Γιανάκαινας",συζύγου του Γιαννάκη Γεωργιάδη ("Παντάδες").

Εκανε την διπλή κηδεία των δολοφονηθέντων παππού Κοσμά και Νίκου Νικόπουλου το 1905 από τον Νταηλάκη ,όταν Μητροπολίτης Καστοριάς ήταν ο Γερμανός Καραβαγγέλης.(*βλ. παρακάτω)

6)ΠαπαΒασίλης: γιός ΠαπαΓιάννη: (**από διηγήσεις της μάνας μου Ελευθερίας και της γιαγιάς μου Αικατερίνης Νικοπούλου:πέθανε νέος(ασθένησε "φθισικός"-"φυματίωση"? πριν το 1900,αφού το 1900 έγινε παπάς ο παπα Βασίλης Τσαπαρόπουλος).Η παπαδιά Αναστασία είχε ήδη χάσει  σε νεαρή ηλικία το μοναδικό της κοριτσάκι,ακολούθησε η απώλεια του ΠαπαΒασίλη.Εμεινε μόνη της,ώσπου την παντρεύτηκε ο προπαππούς μου Κοσμάς,το 1905, που ήταν Πρόεδρος(Μουχτάρης του χωριού,όταν πέθανε η γυναίκα του -προγιαγια Ελένη),,με ειδική άδεια του Πατριαρχείου,επειδή ήταν παπαδιά.Ηταν 9 μήνες παντρεμένη,όταν δολοφονήθηκε ο παππούς Κοσμάς,μπροστά στον Νάρθηκα της Παναγίας και αμέσως παραπέρα,στην σημερινή πλατεία Υδραγωγείου και ο πεθερός του Νίκος.(απ'αυτόν στο σόϊ λέγονταν "Νικάδες" και μετά Νικόπουλοι).Η γιαγιά Αναστασία, έμεινε πάλι χήρα και μεγάλωσε τα ορφανά (Γρηγόρη-παππού μου-,Φώτη,Μαρία,τέκνα Ελένης).Πέθανε την δεκαετία του '50

*-- Η δολοφονία Κοσμά κ Νίκου, έγινε όταν Μητροπολίτης Καστοριάς ήταν ο Γερμανός Καραβαγγέλης, από τους "μακεδονομάχους" Καπετάν Νταηλάκη και Καπετάν Σούλιο,όπως ο ίδιος ο Νταηλάκης, με λεπτομέρεια εξιστορεί και περιγράφει, στο Ημερολόγιό του στις 31 Ιουλίου ή 1 Αυγ 1905 ( σελ. 28-30-Ημερολόγιο Καπετάν Λάκης Νταηλάκης 1900-1912-Εκδοση Συλ.Φίλοι Μουσείου Μακεδ.Αγώνα Ν Καστοριάς-Εκδοση 2002*  βλ σχετική ανάρτηση Ιστολογίου με ΚΛΙΚ ΕΔΩ). 

**Ο Γερμανός Καραβαγγέλης  στα "Απομνημονεύματά του" σελ.142-143- Εκδόσεις ΜΠΑΡΜΠΟΥΝΑΚΗ-αναφερόμενος στην δράση κάποιου "εγκληματία ψευδο-ιερέα,πρώην αιγοβοσκού,χειροτονηθέντος,με όνομα Παπα Γερμανός,υπό της Εξαρχίας (Βουλγαρικη Εκκλησία) ιερέας Τσερέσνιτσας  ( το χωριό Πολυκέρασος, κοντά στην Προκοπάνα-Περικοπή) ...γράφει ότι..."οτε έφθασεν και μίαν ώραν της Καστορίας μακράν εις το χωρίον Σδράλτσης,εξ ού απέσπασε δια της λόγχης τον ληστρικόν μετερχόμενος βίον αρκετήν ποσότητα χρημάτων παρά του Ελληνος ιερέως Βασιλείου* λίρας 5,παρά του Πάντου λίρας 10,του Γιάννη λίρας 5,του Κοσμά λίρας 5 και άλλων άλλα,ως εμαρτύρησεν ούτος εν τη ανακρίσει...."*Πρόκειται για τον παπά μας  ΠαπαΒασίλη,τον Τσαπαρόπουλο,αφού ο Καραβαγγέλης ήταν ΜητροπολίτηςΚαστοριάς από 1900-1907,οι άλλοι δύο ήταν συγγενείς(Πάντος=Παντελής,παππούς του σημερινού κυρ Παντελή Γεωργιάδη/Γιάννης,αδελφός Πάντου,πατέρας του "Γιαννάκη" Γεωργιάδη,που έλαβε το όνομα του πατέρα του Γιάννη,επειδή πέθανε νωρίς,πριν βαπτισθεί/Ο Κοσμάς,δεν βρήκαμε ακόμη ποιός ήταν* -διήγηση Ελευθ.Νικοπούλου)

7)Παπα Γιάννης : ο πιό παλιός παπάς του χωριού, που έχουμε διηγήσεις (από Ελευθερία Νικοπούλου,σήμερα 98 ετών,από τον πατέρα μου Κοσμά και την γιαγιά Αικατερίνη).Είναι προ-πάππος της οικογένειας Παπαϊωάννου, που σ'αυτόν οφείλουν το επώνυμο "Παπαϊωάννου".Ηταν παπάς όταν ακόμη το χωριό ήταν  περίπου μισό στο Τσιφλίκι,στην παλιά του θέση και μισό εδώ,στην σημερινή θέση,(οι κάτοικοι σιγά-σιγά μεταφέρονταν στην  εδώ θέση,λόγω επιδημίας που είχε ενσκήψει, με πολλούς θανάτους στην περιοχή)  είχε μοναδική εκκλησία τον Αη Νικόλα  (βλέπε.φωτογραφία κ Κλικ για θέση).Ο ΠαπαΓιάννης αποφάσισε και με την βοήθεια των χωριανών, έκτισαν την Παναγία,στο χώρο που είναι σήμερα και χρησιμοποιούνταν σαν αλώνι("του παπά τ'αλών'").Το σπίτι του ,ήταν όπου σήμερα τα σπίτια Χαρίλα κ Γιώργου Παπαϊωάννου.Οταν κάποιος ηλικιωμένος-ανήμπορος, ζητούσε και νύχτα ακόμη να τον "μεταλάβει", ο παπαΓιάννης πήγαινε στον Αη Νικόλα να πάρει τα ιερά.

Ιστορικό ανέγερσης Ναού Παναγίας:(διήγηση από πατέρα μου Κοσμά Νικόπουλο,μεταφορά από  παππούδες-γιαγιάδες) Μια φορά λοιπόν, ο παπα Γιάννης,καθώς γύριζε με τα ιερά, από τον Αη Νικόλα,μεσάνυχτα,στον δρόμο άκουσε παράξενους θορύβους και είδε κλαδιά σε δένδρα να κινούνται.-"Ο ¨οξω από δώ,σκέφτηκε ο παπαΓιάννης,θορυβήθηκε,φοβήθηκε πολύ μην του βάλει εμπόδιο στο δρόμο και πέσει με τα Ιερά.Εκανε τον σταυρό του,δεν σταμάτησε,ήρθε στο χωριό και κοινώνησε τον χωριανό που το ζήτησε.Ομως με αφορμή αυτό ,είπε στους χωριανούς:"Δεν γιένεται, χωριανοί ,να τρέχω έτσι μέσ' την νύχτα, στον Αη Νικόλα,άμα είναι ζόρι.Ετσι κι αλλοιώς οι περισσότεροι χωριανοί εχουν ήδη  έρθει από το Τσιφλίκι εδώ.Να χτίσουμε λοιπόν εδώ, στ'αλώνι, την Εκκλησιά μας" Και έτσι έγινε.Χτίστηκε με απλή κατασκευή,σαν αποθήκη, το κυρίως τμήμα,χωρίς τον γυναικωνίτη, που κτίσθηκε αργότερα,ενώ το καμπαναριό ,πολύ αργότερα, μετά την απελευθέρωση.

     Τις 3 φάσεις ανέγερσης του ναού, τις διαπίστωσα και ο ίδιος σαν Μηχανικός,όταν ανέλαβα μελέτη κ εκτέλεση γενικής επισκευής-αποκατάστασης ανακαίνισης του Ναού(1η φάση πλιθιά,2η Πλιθιά+πέτρα με λάσπη, 3η καμπαναριό με συμπαγή τούβλα)
 

Παλιότεροι Παπάδες στη Σδράλτση, στο Τσιφλίκι

       Δεν έχουμε βρεί στοιχεία ούτε διηγήσεις ποιοί ήταν οι πιό παλιότεροι παπάδες.Στα νεκροταφεία,ερευνήσαμε για τον παλιότερο τάφο με σταυρό και χρονολογία.Βρήκαμε τον "Μήτρο"-Κατσαούνης Δημήτρης (Γεν.1878-Απεβ.1959).Παλιότερα,σύμφωνα με διηγήσεις, στα μνήματα δεν έβαζαν σταυρούς με επιγραφές,μόνο μια πέτρα στο κεφάλι να ξεχωρίζει,γι αυτό και δεν υπάρχουν παλιοί σταυροί.Οι προ-παππούδες μου, Κοσμάς και Νίκος που δολοφονήθηκαν από τον Νταηλάκη το 1905,δεν είχαν κανένα σταυρό,μόνο πέτρες.Θάφτηκαν στην Δυτική πλευρά, που ήταν εκτός κυρίως νεκροταφείου( που ήταν η Ανατολική, κάτω από το ιερό),επειδή δεν πέθαναν από φυσιολογικά αίτια.
       Φαίνεται όμως ότι το χωριό υπήρχε αρκετά προ του 1800 μΧ.Εχουμε  διηγήσεις (από οικογένεια Νικολόπουλου-Σιαρέγκου) ότι ο Πατρο Κοσμάς Αιτωλός είχε περάσει από το χωριό στην περιοδεία του, στην σκλαβωμένη τότε Δυτ.Μακεδονία (πέρασε από Δουπιάκι-Σδράλτση-Λόσνιτσα/Δισπηλιό-Αμπελόκηποι-Γέρμα).Η περιοδεία του έγινε γύρω στα 1776 μΧ.

         Αρα έχουμε πολλά ακόμη να ερευνήσουμε.

Αλλοι Παπάδες από το Χωριό

1)ΠαπαΓρηγόρης Τερζόπουλος:Νέος παπάς,στις μέρες μας,μένει στο χωριό,είναι ιερέας στους Αγ.Πάντες στην Καστοριά.Συχνά όμως έρχεται στο χωριό και ιερουργεί στους Ναούς μας, μαζί με τον παπαΝικόλα

 βλ. σχετ άρθρο από το Ιστολόγιό μας για Λειτουργία του ΠαπαΓρηγόρη  στο Εξωκκλήσι Αγ Πνεύματος που κατασκευάστηκε με πρωτοβουλία της γιαγιάς του ¨Γκόλαινας"
με ΚΛΙΚ ΕΔΩ

Περισσότερο Φωτογραφικό Υλικό για τους παπάδες μας ΚΛΙΚ ΕΔΩ

2)Ενα άλλος παλιός Παπάς, ο Παπα(?) Σίσκος
Δεν έχουμε ακόμη πλήρη ιστορικά στοιχεία.Λίγα από διηγήσεις από την Ελευθερία Νικοπούλου(από μεταφορά από μεγαλύτερούς της:.Ηταν αδελφός του "Γκύρου"("Γκύρος"=Αργύρης Σίσκος- πατέρας του παππού "Γκόλιου"-Γρηγόρη Σίσκου/ Δημητριάδη,ή παππούς του Νίκου Σίσκου/Δημητριάδη.Αρα ο Παπα(?μικρό όνομα?) πρέπει να ήταν θείος του παππού "Γκόλιου") Επί Τουρκοκρατίας, ο παπα-Σίσκος (μάλλον είχε φοιτήσει στο Βουλγάρικο Σχολείο Καστοριάς-ήταν για ένα διάστημα παπάς στο χωριό Γκάλιστα-Ομορφοκκλησιά ,με περιπέτειες και διώξεις,από ντόπιους και Τούρκους),έμεινε λίγο στο χωριό,καταδιωκόμενος στο βουνό συχνά και μετά έφυγε με την οικογένειά του στο εξωτερικό,μάλλον στην Βουλγαρία, σε περίοδο που μαίνονταν οι ανταγωνισμοί και οι εντάσεις μεταξύ "Πατριαρχικών-Εξαρχικών", παράλληλα με τις πιέσεις των μπέηδων.Ο παπαΓρηγόρης αναζητά ιστορικά στοιχεία για την περίοδο και ίσως επανέλθουμε.

Σημείωση:Παρακαλούνται όσοι έχουν κάποια παρατήρηση για συμπλήρωση,διόρθωση κάποιων διηγήσεων η έχουν διαθέσιμο φωτογραφικό υλικό από εκκλησιαστικές τελετές, με τους παπάδες μας(γάμους,βαπτίσεις) ή χειρόγραφα σχετικά,να επικοινωνήσουν  μαζί μας για να συμπληρώσουμε σταδιακά την ιστορική έρευνα.