Λαογραφικά Φεβρουαρίου -Αποκρηάτικα&Καθαρά Δευτέρα Μαρτίου 09

Εορτολόγιο-Λαογραφικά Φεβρουρίου & Αποκρηάτικα Εθιμα στους Αμπελόκηπους Καστοριάς

Καθαρά Δευτέρα στο "Τσιφλίκι" 2.3.2009



Προσφορά Φασολάδας
Αρετή Νικοπούλου
Χαρούλα Νικοπούλου,
Τάσος Ντίνας,
Αθανασία Νικοπούλου,
Δημήτρης Λυγούρας,
Στο βάθος άλλοι χωριανοί
Μα ΚΛΙΚ,μπορείτε να δείτε
ποιοί είναι

Ο Φεβρουάριος λέγεται ότι είναι ουσιαστικά ο τελευταίος χειμωνιάτικος μήνας,αν και στην περιοχή μας ο χειμώνας μπορεί να παρατείνεται και ως το Μάη.Τον λένε και "κουτσοΦλέβαρο",επειδή είναι μήνας λειψός σε μέρες(28 και κάθε 4 χρόνια, 29 μέρες)Κάποιες μέρες καλοκαιρίας κάπου κάπου (οι "αλκυονίδες μέρες") δίνουν την ψευδαίσθηση ότι τελειώνει ο χειμώνας.Φέτος είδαμε μόνο τις λιακάδες αλλά οι παρατεινόμενες παγωνιές μας θύμιζαν ότι έχουμε καιρό ακόμη.Η παλιά παροιμία "Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει καλοκαίρι θα μυρίσει" αποσκοπεί στο να δώσει αισιόδοξο μήνυμα ότι τελειώνει ο χειμώνας.Πάντως φέτος δεν είδαμε ακόμη αμυγδαλιές να ανθίζουν με τι ς παγωνιές των -5,-7C τα πρωϊνά

Εορτολόγιο του μήνα

Αρχίζει με τον Αη Τρύφωνα,(1η Φεβρ),προστάτη των αμπελιών και των αγροτικών καλλιεργειών γενικώτερα,που αναφέραμε σε προηγούμενη ανάρτησή μας, τον Αγιο Χαράλαμπο (10 Φεβρ).Είχαμε τις Κυριακές του Τελώνου& Φαρισαίου(8Φεβρ), Ασώτου (15η Φεβρ),τηςΑποκρηάς(22φεβρ)-"μικρής αποκρηάς,ενώ της Τυρινής (η πιό γνωστή Αποκρηά) φέτος ήταν 1η Μάρτη και η Καθαρά Δευτέρα (2 Μάρτη).

Τελευταία μέρα ,βράδυ του Φεβρουαρίου,οι γιαγιάδες και οι μανάδες συνήθιζαν να πλέκουν το "Μάρτη" με στρίψιμο μιας κόκκινης και μιας άσπρης κλωστής και το φορούσαν στα παιδιά είτε σαν βραχιόλι είτε σαν δαχτυλίδι ή και παλιότερα σαν μενταγιόν με μια "τρύπια δεκάρα ή 20άρα κρεμασμένη" για "γούρι",για καλό..Το έθιμο ,αν και περιορισμένα ,τηρείται και σήμερα και σκοπό είχε να προστατέψει τα παιδιά από τον Ηλιο του Μάρτη που αναμένονταν.

Ο "Μάρτης"

Τον "Μάρτη" τον φορούσαν τα παιδιά μέχρι να δούν τα Χελιδόνια,οπότε τον έβγαζαν και τον έριχναν ψηλά προς τις στέγες ,να τον πάρουν τα Χελιδόνια σαν καλωσόρισμα.

Εθιμα Αποκρηάς

Αποκρηάτικα Αυγά


Η κατασαρόλα με τις

κρεμμυδόφλουδες




Το Σάββατο 28 Φεβρουρίου είχαμε το Ψυχοσάββατο.Τη μέρα αυτή πηγαίνουν στην εκκλησία"στάρι" για τις ψυχές των νεκρών συγγενών και δίνουν όλο το Σαββατοκύριακο διάφορα γλυκά(κουραμπιέδες "σαλιάρους" ή κουλουράκια κλπ).Επίσης συνηθίζεται να βάφουν σε όλα τα σπίτια αυγά σε ένα χρώμα μεταξύ πορτοκαλί -μπέζ με φλούδες κρεμυδιών και προσφέρονται για "συγχώριο" ,να συγχωρεθούν οι αποθαμένοι.

Στο χωριό μας δεν υπήρχε έθιμο Καρναβαλιού ή Φωτιάς όπως σε άλλες περιοχές(Καστοριά,Μαύροβο).Αν και θυμάμαι να πρόλαβα όταν ήμουν στο Δημοτικό,γύρω στο '60,ότι ανάβαμε κάποιες μικρές φωτιές με "τσάκνα"(λεπτά κλαδιά) η και και καλαμπόκια πάιζοντας γύρω-γύρω ή πηδώντας από πάνω και οι μεγαλύτεροι έλεγαν"άντε να φύγουν οι ψύλλοι"!

Θυμάμαι ακόμη,την ίδια περίοδο, ότι συνηθίζαμε παλιά να "σκάζουμε τάπες"(ειδικά καψύλια με φελό ή πριονίδι,που έσκαζαν με πιστόλι) όλα τα παιδιά μέχρι που ο Δάσκαλός μας τότε Χάσιος μας έδωσε καλά να "καταλάβουμε" ότι δεν ήταν καλό το έθιμο.Φυσικά το καταλάβαμε με αρκετές "βεργιές" τότε.

Το βράδυ της Κυριακής, οικογενειακά ανταλλάσσονταν επισκέψεις μεταξύ συγγενών για "αλληλοσυγχώρεση".Τα μικρά παιδιά φυλούσαν τα χέρια των ηλικιωμένων και κείνοι τους έδιναν το αποκρηάτικο χαρτζηλίκι(δεκάρες,μισή-μιά δραχμή ή και περισσότερο όσοι είχαν κάτι παραπάνω).Ολοι ζητούσαν να "σχωρεθούν" για ότι τυχόν είπαν ή έκαναν και στενοχώρησαν κάποιους, στη διάρκεια της χρονιάς.Οι ευχές "Καλή Αποκρά"- "Καλή Σαρακοστή" ήταν οι κυριώτερες.Στο βραδυνό τραπέζι οι νοικοκυρές φρόντιζαν να τελειώσουν και τα τελευταία "μουρσιασμένα" τρόφιμα αφού από αύριο πιά "δεν τρώγονταν" παρά μόνο νηστίσιμα.Την άλλη μέρα Καθαρά Δευτέρα,όλα τα νοικοκυριά είχαν γενική καθαριότητα στο σπιτικό με όλα τα "αγγειά",όλα τα μαγειρικά σκεύη.Νερό με τα χέρια,με τα "γκιούμια" από την βρύση κάτω στο ποτάμι ή το "παληό ή πέρα Πηγάδι".Ετσι οι μανάδες για να μή έχουν "τρύπημα κεφάλι", για να μη έχουν τα μικρά παιδιά μεσ'τα πόδια τους συνέχεια,τάλεγαν "σήμερα από νωρίς πρέπει να πάτε κάτω στο ποτάμι και να βρείτε φωλιά από "μπιλπίλι"(εκείνη την χαρακτηριστική που κρέμονταν σαν σακκούλι στις ιτιές αριά και κάπου) και όταν τη βρείτε τότε να ρθείτε για φαϊ"(ήξεραν ότι δεν βρίσκονταν εύκολα).Επειτα είχαμε να πετάξουμε και αυτοσχέδιους χαρταετούς που τους φτιάχναμε με χαρτί,σταυρωτά καλάμια-ακτινωτά("κότσες"),σπάγγο,ζυμαρόκολα, και κομμένα χαρτιά δεμένα με σπάγγο για ουρά με προσοχή στο ζύγισμα("ζυγκιά),με τις οδηγίες των μεγαλύτερων, που ήξεραν.

Μεγάλη Λαγάνα σε Φούρνο

Κομοτινής

Η νερόβραστη "Φασουλάδα" έμπαινε από νωρίς στον "τέντζερη" να βράζει και το μεσημέρι συνοδεύονταν όπως και σήμερα με ελιές,Ξυνά-"τουρσιά" και "φουρνιτάρες"(σπιτικές λαγάνες που ψήνονταν στον φούρνο με ξύλα ,που είχε κάθε σπίτι παλιότερα) χαλβά αλλά και "ράσι"(βρασμένο στάρι-σούπα, με ζάχαρη).

Λαγάνες στο Φούρνο










Καθαρά Δευτέρα στους Αμπελόκηπους στο Πάρκο "Τσιφλίκι"

Το Κιόσκι του Πολιτιστ.Συλλόγου Αμπελοκήπων
στο "Τσιφλίκι" .Το ΔΣ φροντίζει για όλα

Τα τελευταία χρόνια ,χάρη στον Πολιτιστικό Σύλλογο η Καθαρά Δευτέρα, φέρνει όλους του χωριανούς αλλά και πολλούς φίλους επισκέπτες στο Πάρκο "Τσιφλίκι" όπου ήταν η παλιά θέση του Χωριού μας "Σδράλτση" επί Τουρκοκρατίας.Ο χώρος όπως έχει διαμορφωθεί, προσφέρεται για αναψυχή,παιγνίδι των παιδιών,πέταγμα χαρταετού κλπ.

Παιδική χαρά & Χαρταετοί
Στιγμιότυπα ο Πρόεδρος Τάσος Ντίνας με χωριανούς










Σωτήρης Βάμβας Ο Ηρακλής Κοκκαλένιος με την
Σωτήρης Ρουσκόπουλος κόρη του Μαρία
Αγόρω Ρουσκοπούλου





Τα παιδάκια χάρηκαν
το παιγνίδι



Λίγο αεράκι σήκωσε τους αετούς



Ο Σύλλογος προσφέρει δωρεάν σε όλους ,Φασολάδα που βράζει εκεί επί τόπου από το πρωί καθώς και λαγάνες,τουρσιά,ελιές και τοπικό κρασί.


Αλλος για Φασολάδα!
Και φέτος σημαντική Προσφορά
στο Βράσιμο ο Ηλίας Παπαδόπουλος







Μέρα ευκαιρία νάρθουν και τα παιδιά
μας από άλλες πόλεις.Εδώ η Σοφία Νικοπούλου






Χαρούλα,Ρία,Σόφη,Αρετή

Ετσι και φέτος ο καιρός ευνόησε σ'αυτό.Τα φωτογραφικά στιγμιότυπα είναι από την Καθαρά Δευτέρα στο Τσιφλίκι.Στις εκδηλώσεις έδωσαν το παρόν και Ο Δήμαρχος Δημ.Τσιόγκας με τον Αντιδήμαρχο Δημ.Ρίζο και τους χωριανούς μας Κώστα Αντωνόπουλο, Πρόεδρο Δημ.Συμβουλίου και Μίμη Δημητριάδη,Πρόεδρο Τοπ.Συμβουλίου.

Δεν προλάβαμε να τους αποθανατίσουμε φωτογραφικά.--Και του Χρόνου!

Αρετή & Χρίστος Νικόπουλος